Trầy xước giác mạc là một tổn thương phổ biến trên bề mặt giác mạc, lớp trong suốt bảo vệ mắt. Mặc dù hầu hết các trường hợp nhẹ có thể tự lành, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, chúng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm loét giác mạc, có thể gây mù lòa.
Trong bài viết này, các bác sĩ tại Bệnh viện mắt Việt sẽ giải thích chi tiết về trầy xước giác mạc, khả năng tự lành, nguyên nhân, cách điều trị, các biến chứng tiềm ẩn, và biện pháp phòng ngừa, dựa trên các nguồn y khoa quốc tế uy tín như American Academy of Family Physicians (AAFP), Cleveland Clinic, và WebMD.
Trầy xước giác mạc là gì?
Giác mạc là lớp mô trong suốt, mỏng manh ở phía trước của mắt, đóng vai trò quan trọng trong việc tập trung ánh sáng để tạo hình ảnh rõ nét. Trầy xước giác mạc xảy ra khi lớp biểu mô bề mặt của giác mạc bị tổn thương, thường do va chạm với các vật thể sắc nhọn, bụi bẩn, hoặc do sử dụng kính áp tròng không đúng cách.
Các triệu chứng phổ biến của trầy xước giác mạc bao gồm:
- Đau mắt: Thường dữ dội, đặc biệt khi nháy mắt hoặc tiếp xúc với ánh sáng, do giác mạc có mật độ dây thần kinh cao.
- Mắt đỏ và chảy nước: Do kích ứng và phản ứng tự nhiên của cơ thể.
- Nhạy cảm với ánh sáng (photophobia): Gây khó chịu ở nơi sáng.
- Cảm giác có vật lạ: Như có hạt cát trong mắt.
Những triệu chứng này thường xuất hiện ngay sau tổn thương và kéo dài cho đến khi vết thương lành.
Trầy xước giác mạc có tự khỏi không?
Hầu hết các trầy xước giác mạc nhẹ có thể tự lành trong vòng 1 đến 3 ngày nhờ khả năng tái tạo nhanh chóng của tế bào giác mạc (Cleveland Clinic). Tuy nhiên, việc chăm sóc đúng cách là rất quan trọng để tránh nhiễm trùng và các biến chứng khác. Nếu triệu chứng không cải thiện sau 24-48 giờ, hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng như mắt đỏ hơn, mủ, hoặc đau tăng, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
Nguyên nhân gây trầy xước giác mạc
Các nguyên nhân phổ biến gây trầy xước giác mạc bao gồm:
- Va chạm với vật thể sắc nhọn: Như móng tay, cành cây, hoặc giấy.
- Sử dụng kính áp tròng không đúng cách: Đeo kính bẩn hoặc đeo quá lâu.
- Bụi bẩn, cát, hoặc côn trùng: Bay vào mắt khi làm việc ngoài trời.
- Chấn thương: Do tai nạn, thể thao, hoặc công việc với máy móc.
- Bệnh lý nền: Như khô mắt hoặc đái tháo đường, làm tăng nguy cơ tổn thương giác mạc.
Các biến chứng của trầy xước giác mạc
Mặc dù hầu hết các trầy xước giác mạc lành tốt, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, chúng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Một trong những biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất là viêm loét giác mạc (corneal ulcer).
Viêm loét giác mạc
Viêm loét giác mạc là một vết loét mở trên giác mạc, thường do nhiễm trùng hoặc tổn thương nghiêm trọng. Nếu trầy xước giác mạc bị nhiễm khuẩn, virus, hoặc nấm, nó có thể phát triển thành loét. Các triệu chứng của viêm loét giác mạc bao gồm:
- Đau mắt tăng nặng
- Mắt đỏ và sưng
- Mủ hoặc dịch tiết từ mắt
- Giảm thị lực
- Nhạy cảm với ánh sáng tăng
Nếu không được điều trị kịp thời, viêm loét giác mạc có thể dẫn đến sẹo giác mạc, gây mờ mắt, thậm chí là mù lòa.
Các biến chứng khác
Ngoài viêm loét giác mạc, các biến chứng khác có thể xảy ra bao gồm:
- Trợt giác mạc tái hồi (recurrent corneal erosion): Đây là một biến chứng phổ biến, xảy ra khi lớp biểu mô giác mạc không gắn kết đúng cách sau khi lành, dẫn đến tái phát triệu chứng đau mắt, đặc biệt vào buổi sáng khi thức dậy. Điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm, hoặc trong trường hợp nặng, cần can thiệp y tế như đeo kính áp tròng băng hoặc phẫu thuật.
- Sẹo giác mạc: Nếu vết thương lành với sẹo, có thể ảnh hưởng đến thị lực.
- Nhiễm trùng nội nhãn: Có thể lan rộng đến các phần khác của mắt nếu không được điều trị.
- Viêm màng bồ đào trước (iritis): Có thể xảy ra sau chấn thương mắt.
Để tránh các biến chứng này, rất quan trọng phải theo dõi và điều trị trầy xước giác mạc đúng cách, đặc biệt là đối với những trường hợp có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc không cải thiện sau thời gian ngắn.
Cách điều trị trầy xước giác mạc
Điều trị trầy xước giác mạc phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
- Thuốc nhỏ mắt kháng sinh: Để ngăn ngừa nhiễm trùng, thường được kê đơn ngay cả khi không có dấu hiệu nhiễm trùng.
- Thuốc giảm đau: Giảm triệu chứng kích thích mắt cho bệnh nhân.
- Kính áp tròng băng: Để bảo vệ giác mạc và giảm ma sát khi nháy mắt.
Trong trường hợp nặng, như vết xước sâu hoặc nhiễm trùng, có thể cần can thiệp phức tạp hơn, thậm chí là phẫu thuật.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Dù nhiều trường hợp tự lành, việc thăm khám bác sĩ nhãn khoa là cần thiết để:
- Xác định mức độ tổn thương và loại trừ các vấn đề nghiêm trọng như nhiễm trùng hoặc vết thương xuyên thủng.
- Phát hiện vật lạ còn sót trong mắt, có thể cản trở lành vết thương.
- Điều trị thuốc phù hợp để ngăn nhiễm trùng và giảm đau.
- Được hướng dẫn chăm sóc đúng cách, tăng tốc độ phục hồi.
Phòng ngừa trầy xước giác mạc
Để giảm nguy cơ trầy xước giác mạc, bạn có thể:
- Đeo kính bảo hộ: Khi làm việc hoặc chơi thể thao có nguy cơ tổn thương mắt.
- Vệ sinh kính áp tròng: Tuân thủ hướng dẫn và không ngủ với kính trừ khi được phép.
- Tránh chạm mắt: Đặc biệt với tay bẩn hoặc vật sắc nhọn.
- Dùng nước mắt nhân tạo: Nếu bị khô mắt, để giảm nguy cơ tổn thương.
- Bảo vệ mắt ngoài trời: Đeo kính râm để tránh bụi hoặc côn trùng.
Kết luận
Trầy xước giác mạc là một tổn thương phổ biến nhưng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc đúng cách. Hầu hết các trường hợp nhẹ có thể tự lành, nhưng việc đến gặp bác sĩ nhãn khoa là rất quan trọng để đảm bảo không có biến chứng và nhận được điều trị phù hợp. Sức khỏe của mắt là vô cùng quý giá, vì vậy hãy chú ý đến bất kỳ triệu chứng bất thường nào và tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời.
Tài liệu tham khảo
Evaluation and Management of Corneal Abrasions by AAFP
Corneal Ulcer: Symptoms, Causes & Treatment by Cleveland Clinic
Corneal Ulcer: Causes, Symptoms, Diagnosis, and Treatment by WebMD
How to diagnose and manage corneal abrasions and bacterial ulcers by EyeGuru
Corneal ulcers by RACGP
Corneal abrasions – Symptoms, diagnosis and treatment by BMJ Best Practice
Bác sĩ Dương Minh Phúc
