Phẫu thuật khúc xạ là một trong những phương pháp phổ biến để điều chỉnh các tật khúc xạ của mắt như cận thị, viễn thị và loạn thị. Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng như bất kỳ loại phẫu thuật nào, phẫu thuật khúc xạ cũng không thể tránh khỏi các sai sót và rủi ro.
Quang sai trong phẫu thuật khúc xạ là một trong những khía cạnh cần được quan tâm, vì nó có thể ảnh hưởng đến chất lượng thị giác của bệnh nhân sau phẫu thuật.
Định nghĩa quang sai
Quang sai là những biến dạng xảy ra khi ánh sáng đi qua hệ thống quang học của mắt và không hội tụ đúng trên võng mạc. Những người có thị lực bình thường có thể gặp phải những mức độ quang sai nhỏ, nhưng chúng thường không gây ra vấn đề gì đáng kể. Tuy nhiên, khi thực hiện phẫu thuật khúc xạ, những quang sai này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến các triệu chứng khó chịu như mờ mắt, chói lóa, hoặc hình ảnh bị biến dạng.
Có hai loại quang sai chính:
Quang sai bậc thấp: Gồm cận thị, viễn thị và loạn thị (chiếm 85%). Đây là những quang sai có thể điều chỉnh được dễ dàng bằng kính hoặc phẫu thuật.
Quang sai bậc cao: Bao gồm các hiện tượng như cầu sai và loạn thị bậc cao (chiếm 15%). Đây là những quang sai phức tạp hơn và khó điều chỉnh hơn.
Nguyên nhân gây quang sai trong phẫu thuật khúc xạ
Phẫu thuật khúc xạ, đặc biệt là các kỹ thuật như LASIK (Laser-Assisted In Situ Keratomileusis) và PRK (Photorefractive Keratectomy),SMILE (Small Incision Lenticule Extraction), đều tác động trực tiếp lên bề mặt giác mạc để thay đổi khả năng hội tụ của mắt. Quá trình này, nếu không được thực hiện cẩn thận, có thể dẫn đến sự thay đổi không mong muốn về hình dạng của giác mạc, gây ra hoặc làm tăng quang sai bậc cao.
Một số nguyên nhân phổ biến gây quang sai trong phẫu thuật khúc xạ bao gồm:
Tạo vạt giác mạc không đều: Trong phương pháp LASIK, nếu vạt giác mạc được tạo ra không đồng đều, nó có thể dẫn đến sự sai lệch trong việc chỉnh sửa bề mặt giác mạc, gây ra quang sai.
Chỉnh sửa không hoàn toàn hoặc quá mức: Một số bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng phẫu thuật không điều chỉnh đủ hoặc điều chỉnh quá mức, dẫn đến sự mất cân bằng quang học của mắt và gây ra quang sai bậc cao.
Sự không đồng nhất của giác mạc: Sau phẫu thuật, giác mạc có thể không đồng nhất về độ dày và hình dạng, điều này ảnh hưởng đến khả năng hội tụ ánh sáng và gây ra quang sai.
Lựa chọn bệnh nhân không phù hợp: Không phải tất cả bệnh nhân đều phù hợp với phẫu thuật khúc xạ. Những người có giác mạc mỏng hoặc không đều dễ gặp phải quang sai sau phẫu thuật.
Các loại quang sai thường gặp sau phẫu thuật khúc xạ
Cầu sai: Đây là loại quang sai xảy ra khi giác mạc có sự khác biệt về độ cong giữa trung tâm và ngoại vi. Bệnh nhân có thể gặp phải hiện tượng nhìn mờ, đặc biệt là trong điều kiện ánh sáng yếu.
Quang sai Coma: Loại quang sai này xảy ra khi ánh sáng từ các nguồn khác nhau hội tụ không đồng nhất trên võng mạc, dẫn đến hình ảnh bị kéo dài hoặc biến dạng. Bệnh nhân có thể cảm thấy rằng hình ảnh của đèn hoặc các nguồn sáng khác trông như bị “đuôi” kéo dài.
Quang sai loạn thị bậc cao: Đây là một dạng quang sai phức tạp hơn của loạn thị, khi giác mạc không chỉ bị méo mó đơn giản mà còn có các biến dạng phức tạp hơn.
Xem ngay: Công nghệ tách lõi lenticule trong phẫu thuật cận thị
Tác động của quang sai sau phẫu thuật khúc xạ
Những quang sai này không chỉ làm giảm chất lượng thị giác mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân. Ví dụ, cầu sai có thể làm cho người bệnh khó nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu, như ban đêm hoặc trong nhà. Quang sai coma có thể khiến bệnh nhân cảm thấy khó chịu khi lái xe ban đêm do hiện tượng chói lóa từ đèn pha xe ngược chiều.
Ngoài ra, quang sai bậc cao còn có thể gây ra các vấn đề về mệt mỏi mắt, đau đầu, và cảm giác khó chịu khi làm việc với máy tính hoặc các thiết bị điện tử trong thời gian dài.
Cách phòng ngừa và khắc phục quang sai trong phẫu thuật khúc xạ
Để giảm thiểu nguy cơ quang sai sau phẫu thuật khúc xạ, cần phải chú trọng đến nhiều yếu tố, từ việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật, công nghệ sử dụng, đến quá trình thăm khám và đánh giá bệnh nhân trước phẫu thuật.
Sử dụng công nghệ phẫu thuật tiên tiến: Các thiết bị laser hiện đại có khả năng điều chỉnh chính xác hơn, giúp giảm thiểu rủi ro gây quang sai. Công nghệ Wavefront-guided LASIK, DIAMOND là một trong những phương pháp tiên tiến được thiết kế để đo và điều chỉnh quang sai bậc cao một cách hiệu quả.
Chọn lựa bệnh nhân cẩn thận: Việc đánh giá kỹ lưỡng giác mạc của bệnh nhân trước phẫu thuật là rất quan trọng. Những người có giác mạc mỏng, không đều hoặc có tiền sử các vấn đề về mắt cần được xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định phẫu thuật.
Chăm sóc hậu phẫu cẩn thận: Sau phẫu thuật, việc theo dõi và điều chỉnh kịp thời các vấn đề phát sinh có thể giúp giảm thiểu các biến chứng và quang sai.
Các phương pháp điều trị quang sai sau phẫu thuật khúc xạ
Khi bệnh nhân gặp phải quang sai sau phẫu thuật khúc xạ, có một số phương pháp điều trị có thể giúp khắc phục:
Phẫu thuật sửa chữa: Đối với những trường hợp quang sai nghiêm trọng, một cuộc phẫu thuật bổ sung có thể được thực hiện để điều chỉnh lại giác mạc.
Kính đặc biệt: Một số loại kính đặc biệt, như kính điều chỉnh quang sai bậc cao, có thể giúp cải thiện thị lực và giảm các triệu chứng của quang sai.
Sử dụng công nghệ laser bổ sung: Đối với những bệnh nhân có quang sai bậc cao sau phẫu thuật, công nghệ laser tiên tiến có thể được sử dụng để thực hiện phẫu thuật sửa chữa.
Xem thêm: Phẫu thuật Lasik có liên kết bản đồ giác mạc
Mắt không phẫu thuật có quang sai không?
Mắt không phẫu thuật vẫn có quang sai, bao gồm cả quang sai bậc thấp và quang sai bậc cao. Quang sai bậc thấp như cận thị, viễn thị, và loạn thị thường gặp ở nhiều người. Quang sai bậc cao, như cầu sai và quang sai coma, làm méo hình ảnh và gây hiện tượng chói sáng, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng yếu. Những quang sai này xuất hiện tự nhiên do cấu trúc không hoàn hảo của giác mạc và thể thủy tinh, dù mắt chưa từng trải qua phẫu thuật.
Kết luận
Phẫu thuật khúc xạ là một phương pháp hữu ích để cải thiện thị lực, nhưng nó cũng mang theo những rủi ro, đặc biệt là các quang sai bậc cao. Để giảm thiểu nguy cơ, việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp, sử dụng công nghệ hiện đại và chăm sóc hậu phẫu đúng cách là vô cùng quan trọng. Khi gặp phải quang sai sau phẫu thuật, bệnh nhân cần được điều trị kịp thời và đúng cách để tránh ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Tài liệu tham khảo
Bệnh viện mắt Việt
Bác sĩ Nguyễn Thị Minh Tâm