Khô mắt, còn được gọi là hội chứng khô mắt, là một trong những bệnh lý mắt phổ biến hiện nay. Mặc dù thường không được coi là một tình trạng nghiêm trọng, nhưng bệnh khô mắt có thể gây ra nhiều biến chứng và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách.
Trong bài viết này, giúp bạn sẽ hiểu rõ hơn việc tìm hiểu khô mắt có nguy hiểm không, những biểu hiện và hậu quả tiềm ẩn của tình trạng này, cũng như các biện pháp phòng ngừa và điều trị.
Tổng quan về bệnh khô mắt
Khô mắt xảy ra khi mắt không sản xuất đủ nước mắt hoặc nước mắt bay hơi quá nhanh, dẫn đến việc mắt không được bôi trơn và dưỡng ẩm đầy đủ. Hệ thống nước mắt có vai trò bảo vệ và nuôi dưỡng bề mặt mắt, giữ cho giác mạc và kết mạc ẩm ướt, giúp loại bỏ các chất gây kích ứng và chống nhiễm trùng.
Nước mắt có ba lớp: lớp lipid (dầu), lớp nước và lớp nhầy. Khi một trong các lớp này bị suy giảm hoặc không được sản xuất đủ, quá trình dưỡng ẩm mắt sẽ bị gián đoạn, dẫn đến tình trạng khô mắt. Có hai dạng chính của bệnh khô mắt:
- Khô mắt do thiếu nước mắt: Xảy ra khi tuyến lệ không sản xuất đủ nước mắt để giữ ẩm cho mắt.
- Khô mắt do bốc hơi nước mắt: Xảy ra khi nước mắt bay hơi quá nhanh, thường do sự bất thường của lớp dầu trong nước mắt, được tạo ra bởi tuyến meibomian.
Xem thêm: Mổ LASIK rồi có mổ cườm khô được không?
Biểu hiện của bệnh khô mắt
Khô mắt có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Cảm giác khô, cộm hoặc nóng rát trong mắt: Đây là triệu chứng điển hình nhất của khô mắt, thường xuất hiện khi mắt không được bôi trơn đúng cách.
- Đỏ mắt và kích ứng: Mắt có thể đỏ lên và trở nên nhạy cảm với các tác nhân môi trường như gió, khói hoặc ánh sáng.
- Mờ mắt và khó tập trung: Thị lực có thể không ổn định, thường bị mờ khi làm việc với máy tính hoặc đọc sách trong thời gian dài.
- Cảm giác có dị vật trong mắt: Nhiều bệnh nhân cảm thấy như có cát trong mắt hoặc cảm giác có vật lạ dù thực tế không có gì.
- Tiết nhiều nước mắt: Đôi khi, khô mắt gây ra hiện tượng chảy nước mắt quá mức như một phản ứng bảo vệ của cơ thể, nhưng nước mắt này không đủ chất lượng để dưỡng ẩm hiệu quả.
Nguyên nhân gây bệnh khô mắt
Bệnh khô mắt có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố nội sinh đến yếu tố ngoại cảnh:
Yếu tố tuổi tác
Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ chính của bệnh khô mắt. Khi chúng ta già đi, khả năng sản xuất nước mắt tự nhiên của cơ thể giảm dần. Điều này lý giải tại sao khô mắt thường gặp ở người cao tuổi, đặc biệt là những người trên 50 tuổi.
Thay đổi hormone
Các thay đổi về hormone, đặc biệt ở phụ nữ, cũng góp phần làm giảm sản xuất nước mắt. Phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh hoặc mang thai thường gặp tình trạng khô mắt do thay đổi nồng độ hormone estrogen.
Môi trường và lối sống
Môi trường khô, nhiều gió, không khí ô nhiễm hoặc khói bụi có thể làm tăng tốc độ bay hơi của nước mắt, khiến mắt trở nên khô. Sử dụng điều hòa không khí, máy sưởi, hoặc ngồi lâu trước máy tính cũng làm gia tăng nguy cơ mắc khô mắt.
Sử dụng thuốc
Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc kháng histamine, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống tăng huyết áp và thuốc lợi tiểu, có thể làm giảm sản xuất nước mắt hoặc gây khô mắt như một tác dụng phụ.
Bệnh lý tự miễn
Một số bệnh lý tự miễn, như hội chứng Sjogren, lupus ban đỏ hệ thống, và viêm khớp dạng thấp, có thể ảnh hưởng đến tuyến lệ và giảm khả năng sản xuất nước mắt, dẫn đến tình trạng khô mắt mãn tính.
Sử dụng kính áp tròng
Sử dụng kính áp tròng lâu dài có thể làm giảm lượng nước mắt bôi trơn bề mặt mắt, gây ra tình trạng khô mắt do cản trở sự phân bố đều nước mắt trên giác mạc.
Mức độ nguy hiểm của bệnh khô mắt
Bệnh khô mắt không chỉ là một tình trạng khó chịu thông thường mà nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những hậu quả mà bệnh khô mắt có thể gây ra:
Tổn thương bề mặt mắt
Khi mắt không được bôi trơn đầy đủ, giác mạc và kết mạc trở nên dễ bị tổn thương. Những tổn thương nhỏ trên bề mặt giác mạc có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây ra viêm giác mạc hoặc thậm chí loét giác mạc. Nếu không điều trị kịp thời, những tổn thương này có thể gây sẹo giác mạc và làm suy giảm thị lực vĩnh viễn.
Nhiễm trùng mắt
Màng nước mắt không chỉ giúp giữ ẩm mà còn có vai trò như một hàng rào bảo vệ mắt khỏi vi khuẩn và các tác nhân gây nhiễm trùng.
Khi màng nước mắt bị suy yếu, nguy cơ nhiễm trùng mắt tăng cao. Nhiễm trùng giác mạc hoặc kết mạc có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến mất thị lực nếu không được điều trị kịp thời.
Suy giảm thị lực
Trong trường hợp nặng, khô mắt có thể gây ra suy giảm thị lực do tổn thương bề mặt giác mạc hoặc viêm nhiễm kéo dài. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc nhìn rõ và điều chỉnh tầm nhìn, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc khi thực hiện các công việc cần sự tập trung thị giác cao.
Giảm chất lượng cuộc sống
Khô mắt, dù ở mức độ nhẹ hay nặng, đều có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Người bệnh thường cảm thấy khó chịu, mệt mỏi và giảm hiệu suất làm việc, đặc biệt khi phải tập trung nhìn trong thời gian dài.
Những người bị khô mắt nặng thường phải điều chỉnh lối sống để tránh các yếu tố kích thích làm tăng triệu chứng, điều này có thể làm gián đoạn sinh hoạt hàng ngày và gây lo âu, căng thẳng.
Tăng cảm giác căng thẳng tâm lý
Tình trạng khô mắt mãn tính có thể dẫn đến lo âu, căng thẳng và thậm chí là trầm cảm ở một số người. Những triệu chứng dai dẳng, khó chịu và sự suy giảm khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày có thể khiến người bệnh cảm thấy chán nản và mất tự tin.
Biện pháp phòng ngừa và điều trị bệnh khô mắt
Để kiểm soát và ngăn ngừa các biến chứng của bệnh khô mắt, cần có các biện pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là một số phương pháp giúp cải thiện tình trạng khô mắt:
Sử dụng nước mắt nhân tạo
Nước mắt nhân tạo là một trong những phương pháp đơn giản và hiệu quả nhất để bổ sung độ ẩm cho mắt. Nước mắt nhân tạo có thể giúp làm dịu cảm giác khô, cộm và bảo vệ bề mặt mắt khỏi các tác nhân gây kích ứng.
Thay đổi thói quen sinh hoạt
- Giảm thời gian sử dụng máy tính và thiết bị điện tử: Nghỉ mắt mỗi 20 phút và thường xuyên chớp mắt để duy trì độ ẩm cho mắt.
- Tránh môi trường khô: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà, đeo kính bảo hộ khi ra ngoài trong điều kiện gió, khói bụi để bảo vệ mắt.
- Tăng cường dinh dưỡng: Bổ sung các thực phẩm giàu omega-3 và vitamin A có thể giúp cải thiện chất lượng nước mắt.
Sử dụng thuốc điều trị
Đối với các trường hợp khô mắt nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhỏ mắt chống viêm, thuốc kích thích sản xuất nước mắt hoặc các loại thuốc giúp ổn định màng nước mắt. Một số trường hợp có thể cần thực hiện các thủ thuật y tế như chặn điểm lệ để giảm sự thoát nước mắt.
Điều trị các bệnh lý liên quan
Nếu khô mắt do các bệnh lý tự miễn hoặc các vấn đề sức khỏe khác, việc điều trị bệnh nền là điều cần thiết để cải thiện
Khô mắt nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời dễ biến thành mãn tính dần khiến thị lực của người bệnh giảm dần.
Người bệnh tuyệt đối không được tự xử lý khắc phục tại nhà. Tự điều trị khô mắt nếu sai cách sẽ dẫn đến biến chứng nguy hiểm ở mắt như: Nhiễm trùng mắt, tổn thương, viêm, loét giác mạc… có thể gây mù lòa vĩnh viễn.
Vì vậy ngay khi gặp phải các bất thường ở mắt, người bệnh nên đi bệnh viện khám mắt để được bác sĩ khám, tư vấn, chẩn đoán và điều trị đúng cách để bảo vệ thị lực tốt nhất cho đôi mắt của bạn.