Giác mạc là lớp mô trong suốt, hình vòm nằm ở phần trước của nhãn cầu, giống như “tấm kính trong” che phủ con ngươi và mống mắt. Đây là một cấu trúc không có mạch máu, rất nhạy cảm, giữ vai trò quan trọng như một thấu kính hội tụ của mắt. Cấu tạo gồm 5 lớp, từ ngoài vào trong theo thứ tự: biểu mô, màng Bowman, nhu mô, màng Descemet, nội mô.
Viêm giác mạc chấm nông là gì?
Viêm giác mạc chấm nông (Thygerson’s superficial punctate keratitis) là bệnh lý mạn tính, diễn tiến âm thầm và hay tái đi tái lại. Đặc trưng bởi những chấm trắng nhỏ, hình oval nằm trong biểu mô giác mạc, có thể lan rộng toàn bộ mặt trước giác mạc cả hai mắt. Những sang thương này thường nằm ở vị trí trung tâm giác mạc (vùng đồng tử), có hoặc không kèm theo cương tụ kết mạc và không liên quan tới bệnh lý toàn thân nào.
Nguyên nhân
Sinh lý bệnh của TSPK hiện nay vẫn chưa rõ, mặc dù cả cơ chế do virus và miễn dịch đều đã được được đề cập.
Adenovirus, Herpes simplex virus, VZV được nhiều nghiên cứu trước đây chứng minh có thể là nguyên nhân gây bệnh, tuy nhiên những nghiên cứu gần đây dùng phương pháp PCR để kiểm tra thì lại không phát hiện virus trong mẫu sang thương cho nên nguyên nhân do virus vẫn còn đang tranh cãi.
Mặc khác, người ta cũng đề xuất rằng bệnh có thể do cơ chế miễn dịch, do ở người mắc bệnh TSPK có sự hiện diện của HLA-DR3, a class II major histocompatibility complex molecule – liên quan tới các gene đáp ứng miễn dịch và nhiều bệnh tự miễn như: bệnh lý do gluten, hội chứng Addison, hội chứng Sjogren, Lupus ban đỏ hệ thống.
Triệu chứng
Thường bệnh xảy ra ở hai mắt, nhưng có thể không đối xứng.
Trong đợt cấp, người bệnh có thể thấy:
- Chói sáng
- Chảy nước mắt
- Cay nóng mắt
- Cộm xốn, kích thích
- Có thể đau mắt, nhìn mờ
- Có thể đỏ mắt hoặc đổ ghèn
Diễn tiến bệnh rất thay đổi, một đợt cấp có thể kéo dài 1 – 2 tháng và thời gian lui bệnh có thể mất tới 6 tuần.
Biểu hiện của TSPK điển hình:
Sang thương trắng xám, chấm hình tròn – oval, nổi gồ trên bề mặt hoặc phẳng, nằm trong biểu mô giác mạc và ít có thâm nhiễm hoặc phù nhu mô bên dưới.
Những sang thương đợt cấp bắt màu ít với fluorescein, có hoặc không có bắt màu với thuốc nhuộm khác (rose Bengal hoặc lissamine green).
Các sang thương có xu hướng tự biến mất trong vòng 4 – 6 tuần mà không để lại dấu vết.
Cảm giác giác mạc thường được bảo tồn hoặc chỉ giảm nhẹ.
Có để lại sẹo không?
Bệnh thường có tiên lượng tốt, không để lại sẹo.
Thị lực hồi phục hoàn toàn sau mỗi đợt.
Tái phát nhiều nhưng không gây biến chứng nặng.
Sau nhiều năm, bệnh thường tự giảm tần suất bùng phát.
Một số bệnh nhân có thể hết hoàn toàn sau tuổi 40.
Ths Bs Nguyễn Trần Kiên An