Đôi mắt là “cửa sổ tâm hồn”, và đáy mắt chính là nơi chứa các bộ phận quan trọng giúp bạn nhìn rõ mọi vật xung quanh. Rất nhiều bệnh lý nguy hiểm có thể âm thầm xuất hiện tại đây mà bạn không hề hay biết — cho đến khi thị lực suy giảm nghiêm trọng.
Đáy mắt là gì?
Đáy mắt là phần phía sau của nhãn cầu, nơi có các cấu trúc như:
Võng mạc: lớp thần kinh cảm nhận ánh sáng
Hoàng điểm: vùng trung tâm của võng mạc, giúp nhìn rõ chi tiết
Dây thần kinh thị giác: dẫn tín hiệu từ mắt lên não
Hệ thống mạch máu: nuôi dưỡng võng mạc
Để nhìn rõ đáy mắt, bác sĩ thường dùng các thiết bị như đèn soi đáy mắt, máy chụp hình đáy mắt, hoặc máy chụp OCT.
Các bệnh lý đáy mắt thường gặp
Dưới đây là 6 bệnh lý phổ biến, nguy hiểm nhưng có thể phát hiện sớm qua khám đáy mắt:
Bệnh võng mạc do đái tháo đường
Ai dễ bị?
Người mắc đái tháo đường (đặc biệt khi đã mắc > 5 năm, kiểm soát đường huyết kém).
Biểu hiện
Nhìn mờ, nhìn “muội khói”
Thấy đốm đen, chấm đen trôi nổi trong mắt
Có thể không có triệu chứng rõ ở giai đoạn đầu
Nguy hiểm
Gây tổn thương mạch máu võng mạc, xuất huyết, phù hoàng điểm. Nếu không điều trị, bệnh có thể dẫn tới mù lòa vĩnh viễn.
Khuyến nghị
Người đái tháo đường nên khám đáy mắt 6–12 tháng/lần, kể cả khi chưa có triệu chứng.
Xem thêm: Viêm mống mắt thể mi (Viêm màng bồ đào trước)
Bệnh võng mạc do tăng huyết áp
Ai dễ bị?
Người bị tăng huyết áp mạn tính, đặc biệt nếu huyết áp không được kiểm soát tốt.
Biểu hiện
Nhìn mờ hoặc biến dạng hình ảnh
Đôi khi không có triệu chứng cho đến khi tổn thương nặng
Nguy hiểm
Mạch máu võng mạc bị co hẹp, tắc nghẽn, có thể gây xuất huyết đáy mắt, phù gai thị. Đây cũng là dấu hiệu cảnh báo huyết áp đang tăng nguy hiểm.
Khuyến nghị
Người bị tăng huyết áp nên khám mắt định kỳ mỗi năm.
Thoái hóa hoàng điểm tuổi già (AMD)
Ai dễ bị?
Người trên 50 tuổi, đặc biệt có tiền sử gia đình hoặc hút thuốc lá.
Biểu hiện
Mất dần thị lực trung tâm
Hình ảnh bị méo, cong (ví dụ: nhìn đường thẳng thành cong)
Khó đọc sách, nhận diện mặt người
Nguy hiểm
Không đau nhưng tiến triển âm thầm. Thoái hóa hoàng điểm thể ướt có thể gây mất thị lực nhanh nếu không điều trị.
Khuyến nghị
Người trên 50 tuổi nên tầm soát đáy mắt hàng năm, kể cả khi thấy bình thường.
Bong võng mạc
Ai dễ bị?
Người bị cận thị nặng, chấn thương mắt, sau phẫu thuật mắt hoặc có tiền sử bong võng mạc trong gia đình.
Biểu hiện cảnh báo:
Thấy chớp sáng, “ruồi bay”
Nhìn như có “rèm đen” che khuất tầm nhìn
Giảm thị lực đột ngột
Nguy hiểm
Là tình trạng khẩn cấp. Nếu không được phẫu thuật kịp thời, bong võng mạc có thể gây mù vĩnh viễn.
Khuyến nghị
Nếu có dấu hiệu bất thường như trên, hãy đi khám ngay!
Tắc mạch máu võng mạc
Ai dễ bị?
Người lớn tuổi, có bệnh tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn đông máu.
Biểu hiện
Mờ mắt đột ngột, không đau
Có thể mù mắt chỉ trong vài phút
Nguy hiểm
Tắc động mạch trung tâm võng mạc là “đột quỵ của mắt”. Thời gian vàng để điều trị là dưới 90 phút từ khi xuất hiện triệu chứng.
Khuyến nghị
Khám mắt định kỳ nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao (tim mạch, tăng huyết áp, hút thuốc…).
Viêm thần kinh thị giác (viêm gai thị)
Ai dễ bị?
Người có bệnh tự miễn, nhiễm trùng, đôi khi là dấu hiệu sớm của bệnh xơ hóa rải rác (MS).
Biểu hiện
Đau mắt, đặc biệt khi đảo mắt
Mất thị lực trung tâm
Nhìn màu kém sắc hoặc hình ảnh mờ mịt
Nguy hiểm
Nếu không điều trị, có thể gây teo gai thị, mất thị lực lâu dài. Cần phối hợp khám cả thần kinh và nhãn khoa.
Tóm tắt nhanh
| Bệnh lý | Triệu chứng nổi bật | Mức độ nguy hiểm |
| Võng mạc do đái tháo đường | Mờ mắt, chấm đen | Mù nếu không điều trị |
| Võng mạc do tăng huyết áp | Nhìn nhòe, xuất huyết | Gây tổn thương mạch máu |
| Thoái hóa hoàng điểm tuổi già | Nhìn méo, mất chi tiết | Mất thị lực trung tâm |
| Bong võng mạc | Chớp sáng, bóng đen | Cấp cứu nhãn khoa |
| Tắc mạch máu võng mạc | Mờ mắt đột ngột | Đột quỵ thị giác |
| Viêm gai thị | Mất màu, đau khi liếc | Gây teo thị thần kinh |
Đừng chủ quan với đôi mắt
🔹 Nhiều bệnh đáy mắt không gây đau → dễ bỏ sót
🔹 Điều trị sớm giúp bảo tồn thị lực tối đa
🔹 Người có bệnh nền (đái tháo đường, tăng huyết áp…) càng cần khám mắt định kỳ
Khuyến nghị khám mắt định kỳ
Người bình thường > 40 tuổi: Khám đáy mắt mỗi 1–2 năm
Người có bệnh nền (đái tháo đường, tăng huyết áp): Khám mỗi 6–12 tháng
Khi có triệu chứng bất thường: Đến cơ sở y tế chuyên khoa ngay
📌 Hãy chủ động chăm sóc mắt – vì thị lực không thể thay thế!
