Lông mi quặm và lông xiêu là hai bệnh lý về mắt phổ biến tại Việt Nam, thường gây khó chịu và có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Mặc dù cả hai đều liên quan đến lông mi mọc sai hướng, chúng khác nhau về nguyên nhân, triệu chứng, và cách điều trị. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt và các phương pháp điều trị hiệu quả tại Việt Nam, nhằm nâng cao nhận thức về chăm sóc sức khỏe mắt.
Phân biệt lông mi quặm và lông xiêu
Lông mi quặm (Entropion)
Lông mi quặm là tình trạng bờ mi mắt lộn vào trong, khiến toàn bộ hàng lông mi cọ xát vào giác mạc (phần trong suốt của mắt) hoặc kết mạc (phần trắng của mắt). Tình trạng này có thể xảy ra ở cả mi trên và mi dưới, thường gặp ở người cao tuổi do lão hóa hoặc ở trẻ sơ sinh do bẩm sinh.
Nguyên nhân:
- Bẩm sinh: Khuyết tật cấu trúc sụn mi hoặc tăng sản cơ vòng mi ở trẻ sơ sinh.
- Lão hóa: Các mô nâng đỡ mí mắt lỏng lẻo ở người lớn tuổi.
- Nhiễm trùng: Như trachoma (đau mắt hột).
- Chấn thương hoặc bệnh tự miễn: Ví dụ, hội chứng Stevens-Johnson.
Triệu chứng:
- Cảm giác có vật lạ trong mắt.
- Mắt đỏ, chảy nước mắt, đau, và sợ ánh sáng.
- Nếu không điều trị, có thể gây viêm loét giác mạc, sẹo giác mạc, hoặc giảm thị lực.
Lông xiêu (Trichiasis)
Lông xiêu là tình trạng một hoặc vài sợi lông mi mọc ngược vào trong, cọ xát vào giác mạc, nhưng bờ mi mắt vẫn ở vị trí bình thường. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và thường liên quan đến sẹo hoặc viêm.
Nguyên nhân:
- Sẹo bờ mi: Do chấn thương, phẫu thuật, hoặc bệnh mắt hột.
- Viêm bờ mi mạn tính: Làm thay đổi hướng mọc của lông mi.
- Di truyền: Một số người có hàng lông mi kép bẩm sinh.
- Vô căn: Không rõ nguyên nhân trong một số trường hợp.
Triệu chứng:
- Ngứa, cộm, hoặc đau mắt.
- Mắt đỏ, chảy nước mắt, và cảm giác có vật lạ.
- Tương tự lông mi quặm, lông xiêu có thể gây tổn thương giác mạc nếu không điều trị.
Sự khác biệt chính của lông mi quặm và lông xiêu
| Tiêu chí | Lông mi quặm | Lông xiêu |
| Vị trí bờ mi | Bờ mi lộn vào trong | Bờ mi bình thường |
| Lông mi | Toàn bộ hàng lông mi cọ vào mắt | Chỉ một hoặc vài sợi lông mi mọc ngược |
| Nguyên nhân chính | Lão hóa, bẩm sinh, nhiễm trùng | Sẹo, viêm, di truyền, vô căn |
| Đối tượng | Thường ở người cao tuổi hoặc trẻ sơ sinh | Mọi lứa tuổi |
Chẩn đoán
Cả lông mi quặm và lông xiêu đều được chẩn đoán thông qua khám mắt lâm sàng bởi bác sĩ nhãn khoa. Bác sĩ sử dụng đèn khe (slit lamp) để quan sát cấu trúc mí mắt, hướng mọc của lông mi, và kiểm tra tổn thương giác mạc. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu thêm xét nghiệm để xác định nguyên nhân, như nhiễm trùng hoặc bệnh tự miễn.
Các phương pháp điều trị tại Việt Nam
Điều trị lông mi quặm
Không phẫu thuật:
Sử dụng nước mắt nhân tạo để bôi trơn bề mặt nhãn cầu và thuốc kháng sinh nếu có nhiễm trùng. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp tạm thời.
Phẫu thuật: Là phương pháp triệt để nhất, đặc biệt với các trường hợp nặng hoặc kéo dài. Các kỹ thuật bao gồm:
| Loại quặm | Phương pháp phẫu thuật |
| Quặm mi tuổi già | Mi trên – Khâu da – cân – da – Khâu cơ vòng – cân – cơ vòng – Khâu da – sụn – da |
| Mi dưới – Kỹ thuật Quickert – Kỹ thuật Weis – Kỹ thuật Jones – Kỹ thuật LTS – Kỹ thuật Bicks | |
| Quặm mi do sẹo | – Kỹ thuật Wedge – Kỹ thuật Burrow – Kỹ thuật Sapejko – Dịch chuyển hàng chân lông mi |
| Quặm mi bẩm sinh | – Cắt bỏ sụn bất thường – Tạo nếp mi dưới – Kỹ thuật Jones |
Việc lựa chọn kỹ thuật phẫu thuật sẽ được bác sĩ chỉ định dựa trên tình trạng lâm sàng của bệnh nhân. Với nguyên lý chung là điều chỉnh lại vị trí giải phẫu của sụn mi.
Điều trị lông xiêu
Không phẫu thuật:
Nhổ lông mi (Epilation): Nhổ các sợi lông mi mọc sai hướng bằng nhíp chuyên dụng. Tuy nhiên, lông mi có thể mọc lại sau vài tuần, nên đây chỉ là giải pháp tạm thời.
Thuốc nhỏ mắt: Giảm viêm hoặc nhiễm trùng nếu có.
Phẫu thuật và các phương pháp triệt để:
Đốt điện (Electrolysis): Sử dụng nhiệt điện để phá hủy nang lông, ngăn lông mi mọc lại. Phương pháp này hiệu quả nhưng có thể gây đau.
Áp lạnh (Cryotherapy): Sử dụng nhiệt độ thấp để tiêu diệt nang lông.
Phẫu thuật (Surgery): Loại bỏ các sợi lông mi mọc sai hoặc sửa chữa cấu trúc mí mắt nếu do sẹo hoặc dị tật.
Phòng ngừa
Để giảm nguy cơ mắc lông mi quặm hoặc lông xiêu, bạn có thể:
Giữ vệ sinh mắt.
Điều trị kịp thời các bệnh mắt như viêm bờ mi, đau mắt hột, hoặc lẹo mắt.
Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường bụi bẩn hoặc có nguy cơ chấn thương mắt.
Tránh dụi mắt mạnh hoặc sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc gần vùng mắt.
Khi nào cần đến bác sĩ
Bạn nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay nếu gặp các triệu chứng sau:
Mắt đỏ, chảy nước mắt nhiều, hoặc đau kéo dài.
Cảm giác có vật lạ trong mắt không biến mất.
Giảm thị lực hoặc nhạy cảm với ánh sáng.
Can thiệp sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng như viêm loét giác mạc, sẹo giác mạc, hoặc thậm chí mù lòa.
Kết luận
Lông mi quặm và lông xiêu là hai bệnh lý mắt khác nhau nhưng đều có thể gây tổn thương nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai tình trạng này và tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe đôi mắt. Hãy luôn chú ý đến các dấu hiệu bất thường và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết.