Đục thể thủy tinh (Cataract) là tình trạng phổ biến của mắt, trong đó thể thủy tinh trở nên mờ đục, gây ảnh hưởng đến thị lực. Thể thủy tinh, vốn là một bộ phận trong suốt của mắt, giúp hội tụ ánh sáng để hình ảnh được truyền đến võng mạc. Khi thể thủy tinh bị đục, quá trình này bị gián đoạn, khiến cho hình ảnh trở nên mờ và khó nhìn rõ.
Các dạng bệnh đục thể thủy tinh (cataract) hay gặp trên lâm sàng
Đục thể thủy tinh (Cataract) là tình trạng phổ biến của mắt, trong đó thể thủy tinh trở nên mờ đục, gây ảnh hưởng đến thị lực. Thể thủy tinh, vốn là một bộ phận trong suốt của mắt, giúp hội tụ ánh sáng để hình ảnh được truyền đến võng mạc. Khi thể thủy tinh bị đục, quá trình này bị gián đoạn, khiến cho hình ảnh trở nên mờ và khó nhìn rõ.
Đục thể thủy tinh có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mắt và thường xảy ra khi con người già đi. Tuy nhiên, một số yếu tố khác như chấn thương, di truyền, hoặc các bệnh lý khác cũng có thể gây ra tình trạng này.
Trên lâm sàng, đục thể thủy tinh được phân loại theo nhiều hình thức khác nhau, tùy vào nguyên nhân, vị trí và mức độ của đục. Dưới đây là các dạng bệnh đục thể thủy tinh hay gặp nhất:
Đục nhân thể thủy tinh (nuclear cataract)
Đục nhân (nuclear cataract) là dạng đục thể thủy tinh phổ biến nhất, thường gặp ở người cao tuổi. Dạng đục này xảy ra khi phần trung tâm của thể thủy tinh (nuclear) trở nên đục và mất dần tính trong suốt. Mảng đục có thể khiến bệnh nhân nhìn mờ, nhìn đôi hoặc cảm thấy nhìn mọi vật có ánh sáng bị mờ.
Nguyên nhân: Quá trình lão hóa tự nhiên, tổn thương do tia UV từ ánh sáng mặt trời, hoặc do yếu tố di truyền.
Triệu chứng: Mờ mắt dần dần, đặc biệt là khi nhìn ban đêm, cảm giác bị lóa mắt khi có ánh sáng mạnh.
Điều trị: Phẫu thuật thay thể thủy tinh nhân tạo (thường là phương pháp điều trị duy nhất).
Đục thể thủy tinh vỏ (cortical cataract)
Đục vỏ (cortical cataract) thường xảy ra ở phần vỏ ngoài của thể thủy tinh và có xu hướng phát triển từ ngoại vi vào trung tâm. Đục vỏ thể thủy tinh có thể làm giảm khả năng tập trung và gây cảm giác nhìn mờ, đặc biệt là khi có ánh sáng chói mạnh.
Nguyên nhân: Quá trình lão hóa, bệnh tiểu đường, chấn thương mắt, hoặc sử dụng thuốc corticosteroid dài hạn.
Triệu chứng: Đặc trưng là sự xuất hiện của những vệt mờ hoặc đám mây trên thị trường. Người bệnh có thể thấy ánh sáng chói hoặc khó nhìn trong điều kiện ánh sáng mạnh.
Điều trị: Phẫu thuật thay thể thủy tinh là phương pháp điều trị chính.
Đục thể thủy tinh dưới bao sau (posterior subcapsular cataract)
Đục thể thủy tinh dưới bao sau (posterior subcapsular cataract) là dạng đục thể thủy tinh phát triển ở phía sau thể thủy tinh, ngay dưới vỏ sau. Đây là một dạng đục thể thủy tinh rất khó nhận diện trong giai đoạn đầu nhưng có thể ảnh hưởng đến thị lực rõ rệt khi phát triển.
Nguyên nhân: Đục mặt sau có thể xuất hiện do tác động của corticosteroids, bệnh tiểu đường, chấn thương mắt, hoặc các bệnh lý khác. Dạng đục này cũng có thể xuất hiện nhanh chóng và gây ảnh hưởng đến thị lực vào ban ngày hoặc ban đêm.
Triệu chứng: Mờ mắt khi nhìn gần, khó đọc sách, nhìn thấy ánh sáng chói, khó nhìn trong điều kiện ánh sáng mạnh.
Điều trị: Phẫu thuật thay thể thủy tinh là phương pháp điều trị hiệu quả.
Đục bao sau thể thuỷ tinh (polar cataract)
Đục bao sau là dạng đục thể thủy tinh xảy ra ở phần bao sau của thể thủy tinh. Đây là một hình thái đục có thể gây khó khăn trong phẫu thuật và dễ dẫn đến biến chứng.
Nguyên nhân: có thể do lão hoá hoặc bẩm sinh.
Triệu chứng:
Loá mắt, đặc biệt ánh sáng mạnh như loá đèn khi lái xe.
Chảy nước mắt khi ra nắng.
Giảm thị lực dần dần nếu đục phát triển lớn hơn.
Điều trị: Phẫu thuật thay thể thủy tinh là phương pháp điều trị hiệu quả.
Khó khăn trong phẫu thuật:
Đục bao sau là một hình thái gây khó khăn trong phẫu thuật nguy cơ biến chứng nếu mảng xơ dính chắc vào bao sau.
Đục thể thủy tinh bẩm sinh (congenital cataract)
Đục thể thủy tinh bẩm sinh là tình trạng đục thể thủy tinh xuất hiện từ khi sinh ra hoặc trong quá trình phát triển của trẻ. Điều này có thể là do yếu tố di truyền, nhiễm trùng trong thai kỳ, hoặc các vấn đề về sự phát triển của mắt.
- Nguyên nhân: Các yếu tố di truyền, nhiễm trùng trong thai kỳ (như bệnh rubella), hoặc do các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến thai nhi.
- Triệu chứng: Có thể không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị sớm, đục thể thủy tinh bẩm sinh có thể dẫn đến suy giảm thị lực nghiêm trọng hoặc mù lòa.
- Điều trị: Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính, thường được thực hiện càng sớm càng tốt để ngăn ngừa các vấn đề về thị lực lâu dài.
Đục thể thủy tinh do chấn thương (traumatic cataract)
Đục thể thủy tinh do chấn thương xảy ra khi mắt bị tổn thương bởi tác động vật lý như va đập, vết thương hoặc các chất hóa học. Tổn thương này có thể gây tổn hại cho thể thủy tinh và dẫn đến sự hình thành đục thể thủy tinh.
Nguyên nhân: Các chấn thương như vết thương do đâm, va đập mạnh hoặc các hóa chất gây tổn hại.
Triệu chứng: Mờ mắt, nhìn đôi, cảm giác đau hoặc khó chịu trong mắt.
Điều trị: Phẫu thuật thay thể thủy tinh có thể cần thiết nếu đục thể thủy tinh ảnh hưởng đến thị lực nghiêm trọng.
Đục thể thủy tinh do bệnh tiểu đường (diabetic cataract)
Đục thể thủy tinh do bệnh tiểu đường là một biến chứng phổ biến ở bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Tình trạng này có thể phát triển nhanh chóng và gây ra sự thay đổi về độ trong suốt của thể thủy tinh, đặc biệt là ở dạng đục vỏ và đục mặt sau.
- Nguyên nhân: Mức đường huyết cao kéo dài có thể làm thay đổi cấu trúc thể thủy tinh, dẫn đến sự hình thành đục.
- Triệu chứng: Mờ mắt, khó nhìn vào ban đêm, lóa mắt khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh.
- Điều trị: Kiểm soát tốt mức đường huyết có thể làm chậm sự phát triển của đục thể thủy tinh. Phẫu thuật thay thể thủy tinh thường là giải pháp khi đục trở nên nghiêm trọng.
Kết luận
Đục thể thủy tinh (cataract) là một tình trạng phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi. Các dạng bệnh đục thể thủy tinh khác nhau sẽ có những đặc điểm và triệu chứng khác nhau, từ đó ảnh hưởng đến thị lực và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Điều trị chủ yếu cho đục thể thủy tinh là phẫu thuật thay thể thủy tinh, tuy nhiên, việc phát hiện sớm và theo dõi bệnh thường xuyên là rất quan trọng để giảm thiểu tác động của bệnh.
Tài liệu tham khảo:
https://www.nature.com/articles/eye201233