Lé (lác) là một rối loạn về mắt, “tròng đen” hai mắt không thẳng hàng với nhau, không được phối hợp và không cùng hướng nhìn vào một vật thể. Một mắt có thể nhìn vào một vật thể trong khi mắt kia nhìn vào một vật thể khác. Tình trạng này có thể xuất hiện thỉnh thoảng hoặc liên tục. Đây là một rối loạn phổ biến, đặc biệt là ở trẻ em.
Hậu quả mắt bị lé
Nhược thị.
Mất thị giác 2 mắt, mất chức năng nhìn hình nổi.
Lé mắt làm ảnh hưởng ngoại hình thẩm mỹ do ánh mắt nhìn không bình thường – gây rối loạn tâm lý, hạn chế khả năng giao tiếp của NB.
Phẫu thuật mắt lé được không?
Không phải trường hợp mắt lé nào cũng cần điều trị bằng phẫu thuật.
Điều chỉnh lé bao gồm các phương pháp: đeo kính, tập nhược thị, phẫu thuật.
Mục đích của phẫu thuật lé:
Ở trẻ em: giải quyết thẩm mỹ và phục hồi thị giác 2 mắt (tùy theo tuổi, càng lớn tuổi khả năng phục hồi thị giác 2 mắt càng khó đạt hiệu quả).
Ở người lớn: giải quyết tính thẩm mỹ, không phục hồi được thị giác.
Cải thiện tâm lý: giúp NB khắc phục khuyết điểm mắt bị lé, lấy lại sự tự tin trong giao tiếp, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Phẫu thuật lé giúp người bệnh điều chỉnh lại cơ vận nhãn, điều chỉnh để giúp mắt nhìn thẳng đúng vị trí, loại bỏ tình trạng mắt nhìn lệch, nhưng không thể kích thích hai mắt phối hợp với nhau để có tầm nhìn rõ ràng hơn (nếu mắt đã hoàn thiện chức năng thị giác).
Xem thêm: Tìm hiểu hậu quả mắt bị lé
Phẫu thuật Lé có an toàn và hiệu quả hay không?
Phẫu thuật lé được đánh giá là an toàn.
Phẫu thuật lé là phẫu thuật ngoại nhãn, chỉ thực hiện điều chỉnh các cơ bám trên mắt không can thiệp vào nội nhãn, không gây ảnh hưởng đến thị lực nên không gây nguy hiểm cho người bệnh, giúp mắt hết lé, lấy lại thăng bằng cho mắt.
Hiệu quả lâu dài: có hiệu quả. Sau phẫu thuật, thị lực của người bệnh được đảm bảo như trước phẫu thuật. Tỷ lệ chỉnh hết lé thành công thường khá cao tới 90%.
Nguy cơ tái phát lé: có thể xảy ra, chiếm tỉ lệ thấp và vẫn có biện pháp điều trị thêm.
Chỉ định phẫu thuật mắt lé?
Trẻ em hoặc người lớn bị lé mắt (bẩm sinh hay mắc phải có ảnh hưởng thị lực hay nhìn đôi)
Người đã từng chữa mắt lé bằng nhiều phương pháp như kính gọng, tập nhược thị… nhưng không hiệu quả.
Mắt lé ảnh hưởng thẩm mỹ và tâm lý.
Phẫu thuật lé có chống chỉ định hay không?
Lé do tổn thương thần kinh vận nhãn, do cường cơ vận nhãn (liên quan Basedow…): cần được theo dõi và điều trị bệnh nội khoa gây lé.
Người mắc bệnh về tim mạch, thần kinh không ổn định, không đủ sức khỏe để phẫu thuật.
Rủi ro phẫu thuật lé?
Rủi ro phẫu thuật lé không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, rủi ro thường phụ thuộc vào mức độ phức tạp của ca phẫu thuật.
Các biến chứng phẫu thuật chỉnh lé như cân chỉnh quá mức hoặc cân chỉnh không đủ, tụt cơ (hiếm gặp): làm tăng nguy cơ nhìn đôi, còn độ lé, hạn chế vận nhãn…
Các rủi ro khác của phẫu thuật lé: nhiễm trùng tại vị trí phẫu thuật, hình thành u nang kết mạc, u hạt kết mạc.
Các vấn đề như sưng, đỏ mắt, ngứa mắt… thường không phải là vấn đề đáng lo ngại, bởi tình trạng này sẽ hết sau khoảng vài ngày đến vài tuần.
Quy trình khám – Phẫu thuật lé như thế nào?
Khám – tư vấn trước phẫu thuật
Hỏi bệnh sử, khám mắt.
Đo thị lực mắt, độ khúc xạ.
Khám cân bằng 2 mắt – PP Hirschberg dùng ánh phản quang trên giác mạc và tính độ lé.
Khám mắt có lé hay không, giả lé, lé ẩn, lé luân phiên, đo góc lé: PP Krimky, nghiệm pháp che mắt (cover test, uncover test, alternate covertest).
Nghiệm pháp che mắt Cover test – uncover test – altrenate covertest
Kiểm tra thị giác 2 mắt: đồng thị, hợp thị, phù thị. Đánh giá song thị (Maddox)
Khám vận nhãn 2 mắt.
Chỉ định chẩn đoán hình ảnh nếu có bệnh lý mắt khác đi kèm.
Tư vấn trước phẫu thuật nếu lé có chỉ định phẫu thuật.
Kiểm tra sức khỏe tổng quát để đảm bảo người bệnh đủ điều kiện thực hiện phẫu thuật.
Trẻ em: cần kiểm tra tổng quát – hội chẩn bác sĩ gây mê.
Tiến hành phẫu thuật
Gây mê đối với trẻ em. Người lớn: gây tê tại chỗ (nhỏ tê, tiêm tê).
Phẫu thuật: Bác sĩ sẽ thực hiện điều chỉnh cơ vận nhãn, phẫu thuật nới lỏng với những cơ mắt quá căng, hoặc thắt chặt với những cơ mắt lỏng lẻo, yếu ớt. Sau khi đã điều chỉnh vị trí các cơ cân đối giúp mắt cùng nhìn về một hướng, bác sĩ sẽ tiến hành khâu để giữ cố định các cơ mắt.
Rạch kết mạc, bọc lộ cơ vận nhãn cần điều chỉnh, lùi cơ hoặc thắt lại cơ vận nhãn (tính toán tùy theo độ lé sao cho cân chỉnh hết độ lé)
Kết thúc phẫu thuật: Ca mổ hoàn tất, bác sĩ sẽ kiểm tra vết mổ để tránh những rủi ro, biến chứng sau này.
Chăm sóc và theo dõi sau phẫu thuật
Sau phẫu thuật Lé, người bệnh được hướng dẫn cách chăm sóc vết mổ để đảm bảo vết mổ luôn sạch sẽ, khô ráo, tránh bị nhiễm trùng.
Bác sĩ có thể sẽ kê thuốc giảm đau, kháng viêm.
BN không cần nằm viện, ra viện sau khi khám lại nếu tình trạng sinh hiệu và vết mổ ổn định.
Lịch tái khám sau khoảng 1 – 2 tuần để bác sĩ khám đánh giá kết quả chỉnh lé:
kiểm tra vận nhãn mắt, có song thị hay không, đã chỉnh lé hoàn toàn hay chưa.
kiểm tra các biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật chỉnh lé.
Những vấn đề có thể gặp sau phẫu thuật chỉnh lé
Đỏ xung huyết ở lòng trắng mắt, mắt sẽ bình thường lại sau vài tuần.
Sau phẫu thuật có thể có hiện tượng song thị vì thế sau 1 – 2 ngày đầu phẫu thuật người bệnh không nên lái xe, nên tái khám khi thấy nhìn đôi:
Cơ mắt trượt khỏi vị trí: người bệnh có thể cần phải phẫu thuật thêm để điều chỉnh cơ mắt về đúng chỗ.
Mắt có thể ngứa và đau nhưng sau vài ngày phẫu thuật sẽ tự khỏi.
Người bệnh có thể trở lại làm việc và sinh hoạt bình thường sau phẫu thuật 1 tuần
Không dụi tay vào mắt.
Có thể tập thể dục thể thao sau một tuần, hoặc 4 tuần với môn bơi lội, tắm biển, ít nhất 6 tuần với các môn như đá bóng, cầu lông, bầu dục…
Tái khám đúng hẹn để theo dõi quá trình hồi phục của mắt.
Thời gian phục hồi sau phẫu thuật chỉnh lé là bao lâu?
Phẫu thuật chỉnh lé trong khoảng 60 – 90 phút.
Bạn cần nghỉ ngơi ít nhất 1 ngày để giữ cho vết mổ mắt ổn định.
Khoảng 5 – 7 ngày đầu, bạn sẽ gặp hiện tượng mắt đỏ, sưng, cảm giác hơi đau nhẹ nhưng tình trạng này sẽ thuyên giảm dần. Đây là phản ứng tự nhiên của mắt nên người bệnh không cần quá lo lắng.
Sau phẫu thuật chỉnh lé 5 – 6 tuần: mắt phục hồi tương đối bình thường.