Lệch hay sa thấu kính nội nhãn (IOL) là một biến chứng hiếm gặp (tỷ lệ 0,2%–3%) nhưng nghiêm trọng vì ảnh hưởng đến thị lực, do yếu hoặc đứt dây chằng thủy tinh thể (dây Zinn), IOL di chuyển ra khỏi vị trí bình thường trong mắt.
Thấu kính nội nhãn (IOL) có tác dụng gì?
Thấu kính nội nhãn (IOL) là thấu kính nhân tạo vĩnh viễn có thể thay thế thấu kính tự nhiên (thủy tinh thể) của mắt để phục hồi cả thị lực gần và xa. Phổ biến nhất của IOL là trong phẫu thuật đục thủy tinh thể, để thay thế thủy tinh thể bị đục.
Vị trí IOL nội nhãn thay thế thủy tinh thể bị đục: nằm trong bao thủy tinh thể ở hậu phòng (phía sau con ngươi và trước buồng dịch kính)
Dây chằng Zinn là gì?
Dây chằng Zinn là một hệ thống có những sợi cấu trúc dạng gel, nối liền từ vùng ngoại biên thể thuỷ tinh /IOL đến thể mi, có tác dụng giữ vững thể thuỷ tinh hoặc IOL tại chỗ và truyền các hoạt động của cơ thể mi đến bao quanh thể thuỷ tinh.
Lệch IOL / Sa IOL là gì?
Lệch hay sa thấu kính nội nhãn (IOL) là một biến chứng hiếm gặp (tỷ lệ 0,2%–3%) nhưng nghiêm trọng vì ảnh hưởng đến thị lực, do yếu hoặc đứt dây chằng thủy tinh thể (dây Zinn), IOL di chuyển ra khỏi vị trí bình thường trong mắt.
Nguyên nhân: Lệch/Sa IOL có thể xảy ra do phẫu thuật đục thủy tinh thể, phẫu thuật võng mạc trước đó, do chấn thương, viêm màng bồ đào, các đợt cấp tính góc đóng trước đó, đái tháo đường hoặc một quá trình bệnh lý bẩm sinh hoặc rối loạn mô liên kết rối loạn mô liên kết làm yếu dây chằng Zinn (ví dụ, hội chứng giả bong tróc, là yếu tố nguy cơ phổ biến nhất yếu tố, với hơn 50% các trường hợp), hội chứng Marfan, homocystin niệu, tăng lysine máu, hội chứng Ehlers-Danlos, xơ cứng bì, hội chứng Weill-Marchesani và lệch thấu kính và đồng tử….
Lệch IOL là khi IOL di lệch khỏi vị trí giải phẫu bình thường, nhưng vẫn còn ở phía sau bờ đồng tử, chỉ lệch tâm đơn giản trong bao hoặc trong rãnh bao
Nguyên nhân: do dây chằng Zinn bị đứt một phần, hay IOL bán lệch bên trong hoặc lệch hoàn toàn bên ngoài bao thủy tinh thể.
Sa IOL khi toàn bộ dây chằng Zinn bị đứt, IOL hoặc sa ra phía trước về phía tiền phòng hoặc có thể rơi tự do về phía sau, rơi vào buồng dịch kính.
Lệch IOL / sa IOL có ảnh hưởng như thế nào?
Triệu chứng phổ biến nhất của IOL bị lệch / sa là thay đổi thị lực. Mức độ ảnh hưởng đến thị lực sẽ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của lệch hay sa IOL.
Nhìn chập chờn cho đến nhìn mờ không thấy gì.
Nhìn đôi. Nhìn thấy hình viền mép của thấu kính.
Sa lệch IOL gây co kéo dịch kính cũng có thể dẫn đến các biến chứng khác như:
- Bong võng mạc.
- Xuất huyết dịch kính.
- Viêm nội nhãn.
- Phù hoàng điểm.
- Tăng nhãn áp và phù giác mạc.
Phương pháp điều trị lệch IOL – sa IOL
Dựa vào tình trạng lệch/sa IOL, bác sĩ sẽ có nhiều giải pháp để khắc phục.
Trong trường hợp tình trạng lệch IOL ở mức độ nhẹ và không ảnh hưởng lớn đến thị lực, bác sĩ có thể không đề nghị bất kỳ phương pháp điều trị nào.
Khi thị lực bị ảnh hưởng và bệnh nhân có triệu chứng, phẫu thuật là cần thiết.
Phương pháp điều trị lệch IOL
Cần thiết bác sĩ sẽ phẫu thuật chỉnh, xoay IOL – định vị lại vào trong bao, trở lại vị trí bình thường.
Nếu lệch nhiều, dây Zinn yếu nguy cơ sa IOL: bác sĩ thay IOL và cố định IOL mới vào củng mạc.
Phương pháp điều trị sa IOL
Nếu thấu kính nằm trong tiền phòng, bác sĩ phẫu thuật lấy IOL, thay cố định IOL mới vào củng mạc phía sau hậu phòng, có hoặc không cắt dịch kính trước.
Nếu thấu kính nằm trong khoang dịch kính, phương pháp điều trị bao gồm thực hiện phẫu thuật cắt dịch kính để lấy IOL cũ và thay cố định một thấu kính khác.
Trong quy trình phẫu thuật cắt dịch kính: dịch kính sẽ được loại bỏ để tránh kéo võng mạc trong khi lấy IOL cũ ra khỏi buồng dịch kính.
Các biến chứng của phẫu thuật cắt dịch kính thay cố định IOL bao gồm: bong võng mạc, viêm màng bồ đào, nhiễm trùng, bệnh tăng nhãn áp, xuất huyết và IOL lệch trở lại.
Với sự quản lý kịp thời và cẩn thận có thể giúp tránh các biến chứng, hầu hết bệnh nhân bị sa lệch IOL đều có kết quả tốt sau khi thực hiện phẫu thuật điều chỉnh. Kết quả nghiên cứu thị lực đã chứng minh rằng ít nhất 85% các trường hợp IOL nhìn chung đạt được thị lực 20/40 hoặc cao hơn.
Đánh giá thận trọng trước, trong và sau phẫu thuật là điều bắt buộc để đạt được kết quả tốt và an toàn. Tuổi bệnh nhân, bệnh lý mắt trước phẫu thuật (bệnh giác mạc, bệnh tăng nhãn áp, viêm mống mắt, tân mạch mống mắt, bệnh võng mạc tiểu đường, tiền sử bong võng mạc, thoái hóa điểm vàng, nhược thị), các vấn đề trong phẫu thuật và các biến chứng như phù giác mạc/ phù hoàng điểm…tiên lượng kết quả thị lực không thuận lợi.
Thời gian phục hồi sau phẫu thuật cắt dịch kính – thay cố định IOL là bao lâu?
Mắt bạn có thể bị sưng hoặc hơi khó chịu, bị đỏ và xuất huyết kết mạc…
Đau rất hiếm khi xảy ra sau phẫu thuật cắt dịch kính, nhưng cảm giác ngứa, có cát hoặc sạn như thể có thứ gì đó bên trong mắt là thường gặp. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để giúp mắt lành lại đúng cách và làm giảm cảm giác khó chịu ở mắt. Điều quan trọng là phải biết cách chăm sóc mắt, sử dụng thuốc nhỏ mắt theo chỉ định bác sĩ khi ra viện.
Bạn có thể bị nhìn mờ trong vài ngày, nhưng thị lực sẽ dần cải thiện theo thời gian.
Hiện tại bệnh viện nào có thể xử lý lệch IOL – sa IOL?
Phẫu thuật cắt dịch kính, thay cố định IOL là phẫu thuật tương đối phức tạp đòi hỏi phẫu thuật viên phải đào tạo chuyên khoa phẫu thuật Phaco /xử lý biến chứng đục thủy tinh thể, chuyên khoa phẫu thuật dịch kính võng mạc, có kỹ năng và có nhiều kinh nghiệm xử trí các trường hợp phức tạp…
Bác sĩ tại Bệnh viện mắt Việt là một trong số các bệnh viện chuyên khoa mắt tại TPHCM có thể thực hiện được phẫu thuật này.
.
Tiên lượng
Hầu hết bệnh nhân bị trật khớp IOL đều có kết quả điều trị khá tốt, miễn là thị lực và kết quả sau phẫu thuật được xem xét.