Keratorefractive Lenticule Extraction là một bước tiến quan trọng trong phẫu thuật khúc xạ, mang lại nhiều lợi ích như giảm khô mắt, tăng độ ổn định giác mạc và loại bỏ biến chứng liên quan đến vạt. Tuy nhiên, những hạn chế như đường cong học tập dốc, chi phí cao và khó khăn trong tái điều trị cần được giải quyết.
Giới thiệu về Keratorefractive Lenticule Extraction (KLEx)
Keratorefractive Lenticule Extraction (KLEx) là một phương pháp phẫu thuật khúc xạ hiện đại, sử dụng laser femtosecond để điều chỉnh các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị và loạn thị. Phương pháp này, bao gồm các kỹ thuật như Small Incision Lenticule Extraction (SMILE), CLEAR, SmartSight và SILK, hoạt động bằng cách tạo và loại bỏ một thấu kính (lenticule) trong lớp stroma giác mạc thông qua một vết rạch nhỏ, thay vì tạo vạt giác mạc như trong LASIK. Được giới thiệu từ năm 2008, KLEx đã nhanh chóng trở nên phổ biến với hơn 8 triệu ca phẫu thuật được thực hiện trên toàn cầu tính đến cuối năm 2023, đặc biệt tại Trung Quốc với hơn 5 triệu ca.
KLEx đại diện cho một bước tiến trong phẫu thuật khúc xạ, mang lại nhiều lợi ích so với các phương pháp truyền thống. Tuy nhiên, nó cũng đi kèm với những thách thức và hạn chế. Bài viết này sẽ phân tích các ưu điểm, khuyết điểm của KLEx và đưa ra dự đoán về tương lai của phương pháp này.
Ưu điểm của KLEx
Không cần tạo vạt giác mạc
Một trong những lợi ích lớn nhất của KLEx là việc loại bỏ nhu cầu tạo vạt giác mạc, vốn là đặc trưng của LASIK. Điều này giúp giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến vạt, chẳng hạn như lệch vạt, nhiễm trùng hoặc tổn thương lớp Bowman. Bằng cách chỉ sử dụng một vết rạch nhỏ (2-5 mm), KLEx bảo tồn cấu trúc giác mạc trước, bao gồm lớp Bowman và mạng lưới dây thần kinh, từ đó tăng cường độ ổn định sinh học của giác mạc.
Giảm nguy cơ khô mắt sau phẫu thuật
KLEx ít gây tổn thương đến mạng lưới thần kinh giác mạc dưới lớp Bowman hơn so với LASIK, dẫn đến ít triệu chứng khô mắt hơn sau phẫu thuật. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh nhân phẫu thuật SMILE có tốc độ phục hồi cảm giác giác mạc nhanh hơn và ít gặp vấn đề khô mắt mãn tính so với LASIK.
Tăng cường độ ổn định sinh học giác mạc
Do chỉ can thiệp tối thiểu vào lớp stroma trước, KLEx giúp duy trì độ bền cơ học của giác mạc tốt hơn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng độ dày thấu kính bị loại bỏ và kích thước vùng quang học (optical zone) ảnh hưởng đến độ ổn định sinh học, nhưng với các thiết lập phù hợp, KLEx có thể giảm thiểu nguy cơ biến dạng giác mạc (ectasia).
Hiệu quả và an toàn tương đương LASIK
KLEx, đặc biệt là SMILE, đã được chứng minh có hiệu quả, độ an toàn và khả năng dự đoán tương đương với LASIK trong điều trị cận thị và loạn thị. Kết quả thị lực không điều chỉnh (UCVA) thường đạt 20/20 hoặc tốt hơn, với tỷ lệ biến chứng nghiêm trọng thấp.
Phục hồi thị lực nhanh chóng
Nhiều bệnh nhân báo cáo thị lực cải thiện rõ rệt ngay từ ngày đầu sau phẫu thuật, với giao diện giác mạc trong suốt và ít viêm. Các nền tảng như CLEAR và SmartSight sử dụng laser năng lượng thấp giúp giảm thiểu tổn thương mô và thúc đẩy quá trình lành thương.
Xem thêm: Loạn Thị Có Chữa Được Không? Hiểu Rõ Về Tật Khúc Xạ Phổ Biến và Các Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả
Khuyết điểm của KLEx
Đường cong học tập dốc
KLEx đòi hỏi kỹ năng phẫu thuật cao, đặc biệt trong giai đoạn tách và lấy thấu kính. Các biến chứng như rách thấu kính, khó tách thấu kính hoặc sai mặt phẳng (wrong-plane dissection) có thể xảy ra, đặc biệt với các bác sĩ phẫu thuật thiếu kinh nghiệm. Mặc dù các cải tiến như đường dẫn (guiding tunnels) trong CLEAR giúp giảm nguy cơ này, đường cong học tập vẫn là một thách thức.
Hạn chế trong điều trị viễn thị và loạn thị cao
Hiện tại, KLEx chủ yếu hiệu quả trong điều trị cận thị và loạn thị mức độ thấp đến trung bình. Việc điều trị viễn thị vẫn đang trong giai đoạn phát triển, và các nền tảng như VisuMax thiếu cơ chế bù xoay trục tự động (cyclotorsion compensation), dẫn đến kết quả kém hơn trong các ca loạn thị cao.
Biến chứng tiềm ẩn
Mặc dù tỷ lệ thấp, KLEx vẫn có thể gây ra các biến chứng như nhiễm trùng sau phẫu thuật, viêm giác mạc lan tỏa (diffuse lamellar keratitis), hoặc dị dạng màng nền biểu mô (EBMD). Các nghiên cứu ghi nhận các trường hợp mờ giác mạc nhẹ hoặc giảm thị lực tạm thời, đặc biệt ở những bệnh nhân có bất thường giác mạc tiềm ẩn.
Khó khăn trong tái điều trị
Việc điều chỉnh hoặc tái phẫu thuật sau KLEx phức tạp hơn so với LASIK. Các phương pháp tái điều trị phổ biến bao gồm mài mòn bề mặt (PRK) hoặc chuyển đổi nắp (cap) thành vạt LASIK, nhưng chúng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng.
Chi phí và yêu cầu thiết bị
KLEx đòi hỏi đầu tư vào các hệ thống laser femtosecond đắt đỏ như VisuMax, FEMTO LDV Z8, ATOS của SCHWIND hoặc ELITA của Johnson & Johnson. Điều này có thể làm tăng chi phí cho bệnh nhân và hạn chế khả năng tiếp cận ở một số khu vực.
Dự đoán tương lai của KLEx
Cải tiến công nghệ laser
Các thế hệ laser femtosecond mới, như VISUMAX 800 của ZEISS, hứa hẹn giảm thời gian tạo thấu kính xuống còn khoảng 10 giây, tích hợp tính năng căn giữa tự động và bù xoay trục. Những cải tiến này sẽ tăng độ chính xác, giảm biến chứng và rút ngắn thời gian phẫu thuật. Các công ty như Johnson & Johnson và Alcon cũng đang phát triển các nền tảng KLEx riêng, thúc đẩy cạnh tranh và đổi mới.
Mở rộng chỉ định điều trị
Trong tương lai, KLEx có thể được tối ưu hóa để điều trị viễn thị và loạn thị cao hiệu quả hơn. Các nghiên cứu đang khám phá việc sử dụng thấu kính bổ sung (lenticule addition) trong điều trị giác mạc lồi (keratoconus) và các bệnh lý giác mạc khác, mở ra tiềm năng ứng dụng rộng rãi hơn.
Tăng cường an toàn và cá nhân hóa
Việc tích hợp hình ảnh học thời gian thực, như chụp cắt lớp quang học trong phẫu thuật (intraoperative OCT), và các thuật toán trí tuệ nhân tạo sẽ cải thiện độ chính xác trong lập kế hoạch phẫu thuật và quản lý biến chứng. Các giao thức sàng lọc trước phẫu thuật, đặc biệt để phát hiện giác mạc lồi, cũng sẽ được chuẩn hóa để tăng độ an toàn.
Lưu trữ và tái sử dụng thấu kính
Các nghiên cứu về bảo quản lạnh thấu kính (cryopreservation) cho thấy tiềm năng tái cấy ghép hoặc hiến tặng thấu kính trong tương lai, đặc biệt cho các ca điều trị viễn thị hoặc giác mạc lồi. Đây có thể là một bước tiến lớn trong phẫu thuật khúc xạ cá nhân hóa.
Phổ biến toàn cầu
Với sự chấp thuận của các cơ quan quản lý như CE và FDA cho các nền tảng mới (CLEAR, SILK), KLEx dự kiến sẽ mở rộng thị trường, đặc biệt tại Mỹ và châu Âu. Sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất sẽ giúp giảm chi phí thiết bị và tăng khả năng tiếp cận cho bệnh nhân.
Kết luận
Keratorefractive Lenticule Extraction là một bước tiến quan trọng trong phẫu thuật khúc xạ, mang lại nhiều lợi ích như giảm khô mắt, tăng độ ổn định giác mạc và loại bỏ biến chứng liên quan đến vạt. Tuy nhiên, những hạn chế như đường cong học tập dốc, chi phí cao và khó khăn trong tái điều trị cần được giải quyết. Trong tương lai, với sự phát triển của công nghệ laser, tích hợp AI và mở rộng chỉ định, KLEx có tiềm năng trở thành tiêu chuẩn vàng trong phẫu thuật khúc xạ, mang lại kết quả an toàn và hiệu quả hơn cho bệnh nhân trên toàn cầu.