Giác mạc là phần trong suốt nằm phía trước nhãn cầu, chịu trách nhiệm tập trung ánh sáng vào võng mạc để giúp chúng ta nhìn rõ. Do vị trí tiền tuyến của nó, giác mạc rất dễ bị tổn thương bởi các yếu tố bên ngoài như bụi, cát, kim loại hoặc các loại dị vật khác. Khi một dị vật vô tình bay vào mắt và mắc kẹt trên bề mặt giác mạc, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời.
Nguyên nhân gây ra dị vật giác mạc
Dị vật giác mạc thường gặp trong các môi trường làm việc có nhiều bụi bặm, cát, hay các hạt kim loại. Những công việc như cắt, mài, hàn, khoan… có nguy cơ cao làm các hạt nhỏ từ kim loại hoặc vật liệu bay vào mắt.
Thói quen không đeo kính bảo hộ khi làm việc cũng góp phần làm gia tăng tình trạng này. Ngoài ra, gió mạnh cuốn theo bụi bặm, hoặc tai nạn trong sinh hoạt hằng ngày như chơi thể thao cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến dị vật giác mạc.
Triệu chứng khi bị dị vật giác mạc
Khi một dị vật tiếp xúc với bề mặt giác mạc, người bệnh sẽ ngay lập tức cảm nhận được những triệu chứng khó chịu như:
- Cảm giác cộm, như có cát trong mắt.
- Đau rát, khó mở mắt.
- Chảy nước mắt liên tục.
- Mắt đỏ, nhạy cảm với ánh sáng.
- Thị lực có thể bị mờ đi tạm thời.
- Đôi khi có thể kèm theo nhức đầu.
Nếu dị vật là kim loại, người bệnh có thể cảm thấy đau nhói và có thể nhìn thấy một vết xước nhỏ trên bề mặt giác mạc.
Những biến chứng nguy hiểm nếu không xử lý kịp thời
Dị vật giác mạc có vẻ là một tình trạng nhỏ và có thể dễ dàng loại bỏ, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:
Viêm nhiễm
Dị vật còn sót lại có thể gây viêm nhiễm mắt, dẫn đến sưng đỏ, đau đớn và ảnh hưởng thị lực.
Loét giác mạc
Nếu dị vật gây ra trầy xước hoặc tổn thương giác mạc mà không được điều trị, nó có thể tiến triển thành loét giác mạc. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn mà còn có thể dẫn đến giảm hoặc mất thị lực vĩnh viễn nếu loét quá sâu và phá hủy lớp giác mạc.
Sẹo giác mạc
Ngay cả khi dị vật được loại bỏ, việc không chăm sóc cẩn thận có thể dẫn đến sẹo giác mạc, gây mờ mắt và ảnh hưởng thị lực lâu dài.
Mất thị lực
Trong trường hợp nghiêm trọng nhất, dị vật có thể xuyên thủng giác mạc và làm tổn thương các phần bên trong của nhãn cầu, dẫn đến mất thị lực hoàn toàn.
Xử lý khi có dị vật giác mạc
Ngay khi cảm thấy có dị vật trong mắt, người bệnh cần làm những bước cơ bản sau để giảm thiểu tổn thương:
Không dụi mắt
Dụi mắt chỉ làm dị vật cọ sát nhiều hơn vào giác mạc, làm tăng nguy cơ trầy xước hoặc gây ra thêm tổn thương.
Rửa mắt bằng nước sạch
Nếu dị vật là bụi hoặc cát nhỏ, việc rửa mắt bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý có thể giúp loại bỏ dị vật. Để đầu nghiêng về phía mắt bị tổn thương và dùng nước sạch để rửa mắt.
Tránh tự ý lấy dị vật
Không nên cố gắng dùng các vật dụng không vô trùng như bông tăm hoặc ngón tay để gắp dị vật, vì điều này có thể làm mắt bị nhiễm trùng.
Đeo kính bảo vệ
Trong trường hợp cần di chuyển trước khi đến cơ sở y tế, người bệnh nên đeo kính râm để giảm bớt ánh sáng và bảo vệ mắt khỏi tác động bên ngoài.
Điều trị tại cơ sở y tế
Nếu dị vật không thể tự thoát ra hoặc gây ra cảm giác đau đớn kéo dài, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được điều trị chuyên nghiệp. Bác sĩ sẽ dùng các thiết bị chuyên dụng để kiểm tra tình trạng giác mạc và lấy dị vật ra mà không gây tổn thương thêm.
Thông thường, nếu dị vật là các hạt kim loại, bác sĩ có thể sử dụng kính hiển vi và các dụng cụ như kim nhỏ để loại bỏ. Trong trường hợp dị vật làm tổn thương bề mặt giác mạc, người bệnh sẽ được chỉ định sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng, cùng với thuốc giảm đau nếu cần thiết. Bên cạnh đó, thuốc mỡ dưỡng giác mạc cũng có thể được sử dụng để giúp quá trình phục hồi nhanh hơn.
Phòng ngừa dị vật giác mạc
Để tránh nguy cơ bị dị vật giác mạc, mọi người cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa cơ bản, đặc biệt là những người làm việc trong môi trường tiềm ẩn nguy cơ cao:
Sử dụng kính bảo hộ
Khi làm việc trong môi trường có nhiều bụi bặm, hoặc khi tham gia các hoạt động có nguy cơ gây ra tổn thương cho mắt, hãy luôn đeo kính bảo hộ.
Đảm bảo an toàn lao động
Luôn tuân thủ các quy định an toàn lao động, sử dụng đúng cách các thiết bị và dụng cụ bảo vệ mắt.
Thường xuyên kiểm tra mắt
Đối với những người làm việc trong môi trường có nhiều rủi ro cho mắt, nên khám mắt định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về thị lực.
Kết luận dị vật giác mạc
Dị vật giác mạc không phải là vấn đề nên xem thường, vì nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho mắt và thị lực. Việc chăm sóc và bảo vệ mắt đúng cách, cùng với nhận thức về những nguy cơ tiềm ẩn, là chìa khóa để giữ gìn thị lực khỏe mạnh.