Viêm mống mắt thể mi, hay còn gọi là viêm màng bồ đào trước, là tình trạng viêm xảy ra ở phần trước của màng bồ đào (hệ thống mạch máu tại mắt) bao gồm mống mắt và thể mi. Đây là thể viêm màng bồ đào phổ biến nhất, có thể gặp ở mọi lứa tuổi và thường xảy ra ở một mắt.
Nguyên nhân viêm mống mắt thể mi
Nguyên nhân của viêm mống mắt thể mi rất đa dạng, được chia làm 2 nhóm chính:
Nguyên nhân nhiễm trùng
- Virus: herpes simplex, herpes zoster, cytomegalovirus (CMV)…
- Vi khuẩn: lao, giang mai, toxoplasma…
- Nấm, ký sinh trùng: hiếm gặp
Nguyên nhân không nhiễm trùng
- Bệnh tự miễn: viêm cột sống dính khớp, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống…
- Sau chấn thương mắt, phẫu thuật nội nhãn
- Phản ứng thuốc
- Yếu tố tâm lý – stress: ngày càng được ghi nhận là yếu tố góp phần khởi phát và tái phát bệnh, đặc biệt ở thể vô căn hoặc thể có yếu tố miễn dịch
Trường hợp vô căn
Nhiều bệnh nhân không xác định được nguyên nhân cụ thể, được xếp vào nhóm “vô căn” — tuy nhiên, yếu tố căng thẳng tâm lý, thay đổi nội tiết, thiếu ngủ, hoặc nhiễm siêu vi không rõ ràng có thể là “yếu tố kích hoạt tiềm ẩn”.
Triệu chứng lâm sàng
- Đau nhức mắt, đặc biệt khi nhìn ánh sáng mạnh
- Đỏ mắt, thường quanh rìa giác mạc (cương tụ rìa)
- Nhìn mờ
- Chảy nước mắt nhẹ, nhạy cảm ánh sáng
Khám lâm sàng
- Tế bào viêm và flare (protein) trong tiền phòng
- Mống mắt phù nhẹ, mất chi tiết
- Dính mống mắt vào thể thủy tinh hoặc giác mạc
- Nhãn áp có thể tăng hoặc giảm
- Có thể thấy phù giác mạc hoặc tổn thương thần kinh thị giác nếu có tăng nhãn áp kéo dài
Thể đặc biệt: Hội chứng Posner-Schlossman
Hội chứng Posner-Schlossman (glaucomato-cyclitic crisis) là một thể đặc biệt của viêm mống mắt thể mi, có đặc trưng:
- Người bệnh thường trẻ, khỏe mạnh, nam > nữ
- Nhãn áp tăng đột ngột (có thể > 40 mmHg) nhưng biểu hiện viêm rất nhẹ
- Đau ít, đỏ mắt không nhiều, thường chỉ mờ mắt thoáng qua
- Tự hết sau vài ngày, nhưng dễ tái phát theo chu kỳ, gây tổn thương thị thần kinh nếu không kiểm soát tốt
- Có thể liên quan đến virus CMV hoặc yếu tố miễn dịch
Stress và hội chứng Posner-Schlossman
Một số nghiên cứu và ghi nhận lâm sàng cho thấy stress tinh thần hoặc thể chất (thiếu ngủ, lo âu, thay đổi cảm xúc mạnh…) có thể làm bùng phát cơn tăng nhãn áp trong hội chứng này. Vì vậy, quản lý stress là một phần quan trọng trong điều trị và phòng ngừa tái phát.
Biến chứng
- Dính mống mắt – thể thủy tinh
- Đục thủy tinh thể
- Tăng nhãn áp mạn tính, tổn thương gai thị
- Viêm kéo dài → teo nhãn cầu
Nguy cơ tái phát
- Bệnh có thể tái phát nhiều lần, nhất là ở người có yếu tố nền như viêm cột sống dính khớp, nhiễm virus tiềm ẩn, hoặc stress kéo dài
- Mỗi đợt tái phát nếu không kiểm soát tốt có thể làm giảm dần thị lực
- Một số trường hợp tiến triển thành viêm mống mắt thể mi mạn tính, khó điều trị hơn
Chẩn đoán
- Khám mắt bằng đèn khe
- Đo nhãn áp
- Cận lâm sàng: HLA-B27, xét nghiệm lao, giang mai, virus CMV, HSV…
- OCT, siêu âm B, soi đáy mắt (nếu có viêm sâu)
Điều trị
Tại chỗ
- Corticosteroid nhỏ mắt (Prednisolone acetate 1%, Fluorometholone…)
- Thuốc giãn đồng tử (Atropin, Cyclopentolate): chống dính mống mắt, giảm đau
Toàn thân (nếu cần)
- Corticoid uống, tiêm dưới bao Tenon hoặc truyền tĩnh mạch
- Thuốc điều trị bệnh nền (nếu có)
Hạ nhãn áp
- Nhóm beta-blocker, ức chế men CA, alpha-agonist
- Tránh dùng nhóm Prostaglandin nếu đang có viêm hoạt động
Điều chỉnh lối sống – kiểm soát stress
- Ngủ đủ, tránh làm việc quá sức
- Tránh căng thẳng kéo dài
- Thực hiện các biện pháp thư giãn: thiền, yoga, thể dục nhẹ nhàng
- Duy trì khám định kỳ
Tiên lượng
- Bệnh có thể hồi phục hoàn toàn nếu được điều trị kịp thời
- Tuy nhiên, nếu tái phát nhiều hoặc có biến chứng như tăng nhãn áp, dính mống mắt, tổn thương thần kinh thị → nguy cơ mất thị lực
Kết luận
Viêm mống mắt thể mi là một bệnh lý nhãn khoa thường gặp nhưng có thể gây biến chứng nặng nếu không điều trị đúng. Hội chứng Posner-Schlossman là thể đặc biệt dễ bị bỏ sót vì biểu hiện nhẹ nhưng nhãn áp tăng cao. Stress và lối sống không lành mạnh có thể làm gia tăng nguy cơ bùng phát và tái phát bệnh. Do đó, điều trị bệnh cần kết hợp thuốc, theo dõi nhãn áp và quản lý tâm lý – lối sống để bảo vệ thị lực lâu dài.
Tài liệu tham khảo:
- https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-15-3726-4_21
- https://eyewiki.org/Glaucomatocyclitic_Crisis_%28Posner-Schlossman_Syndrome%29