Bệnh nhược thị không chỉ mang lại nhiều bất tiện cho cuộc sống thường ngày của trẻ mà còn gây nhiều hậu quả nghiêm trọng cho thị lực về sau.
Nhược thị là gì?
Hình ảnh được phản xạ từ vật sau khi đi qua giác mạc và thủy tinh thể sẽ được hội tụ tại trên võng mạc. Tại đây, tế bào cảm thụ chuyển tín hiệu ánh sáng thành các tín hiệu thần kinh và truyền lên não thông qua hệ thần kinh thị giác để tạo nên hình ảnh.
Bệnh nhược thị là gì? Bệnh nhược thị là chỉ tình trạng thị lực của một bên hoặc cả hai bên mắt bị giảm do não không nhận biết được những hình ảnh mà mắt bệnh nhân chuyển đến khiến não tăng cường hoạt động với chỉ một mắt. Hiện tượng này còn gọi là mắt lười (Lazy eye).
Bệnh nhược thị mắt chia làm hai loại là nhược thị chức năng và nhược thị thực thể. Nhược thị chức năng là tình trạng thị lực của mắt có thể cải thiện sau một thời gian điều trị và phục hồi chức năng. Còn nhược thị thực thể là tình trạng mắt không thể phục hồi hoàn toàn trở về bình thường được.
Bệnh nhược thị ở trẻ em
Bệnh nhược thị ở trẻ là trong quá trình phát triển ở trẻ em, đường dẫn truyền thị giác từ mắt đến não dần hình thành và hoàn thiện. Trong giai đoạn này bất kỳ nguyên nhân nào làm cản trở việc phát triển thị giác của hai mắt hoặc có sự tương tác bất thường giữa hai mắt dẫn đến việc hoàn thiện đường dẫn truyền thị giác bị gián đoạn đều có thể gây nhược thị. Tỷ lệ nhược thị gặp ở trẻ em dưới 6 tuổi chiếm khoảng 3%.
Sau 7 tuổi, não bộ và thần kinh thị giác đã ổn định, nên mọi điều trị sau thời gian này thường kém hiệu quả. Do đó cần phải để ý phát hiện sớm trẻ bị nhược thị để có biện pháp can thiệp kịp thời tránh biến chứng nặng nề.
Bệnh nhược thị ảnh hưởng như thế nào đến đời sống hàng ngày của trẻ
Nhược thị là tình trạng giảm thị lực do võng mạc không nhận được kích thích từ bên ngoài vào mắt. Sự giảm thị lực này không kèm theo tổn thương hoặc nếu có thì mức độ giảm thị lực đó nặng, không tương xứng với mức độ bệnh lý đi kèm. Trẻ bị nhược thị có thể chữa khỏi nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng.
Nhược thị được hiểu là bệnh giống như bị bệnh bị teo cơ, bị tai biến, biến chứng… Nhược thị nếu phát hiện sớm ở trẻ dưới 5 tuổi thì có thể điều trị bằng cách tập cho trẻ những cách nhìn, quan sát. Còn đối với người lớn bị nhược thị thì khi phát hiện ra sẽ không thể chữa khỏi. Bệnh nhược thị thường bị ở một bên mắt và không làm ảnh hưởng mắt hay lan sang mắt kia.
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra nhược thị. Nếu xuất phát từ những nguyên nhân thực thể như lác, tật khúc xạ, đục thủy tinh thể hay tổn thương võng mạc… thì cần có những can thiệp kịp thời và hợp lý để cải thiện thị lực cho mắt ngay từ lúc trẻ nhỏ tuổi. Còn trong trường hợp để bệnh kéo dài cho đến khi trưởng thành thì sẽ không thể chữa khỏi.
Vì thế, ngay khi còn nhỏ, trẻ có độ cận thị hay loạn thị từ -0,5D đến -0,75D vẫn phải đeo kính thường xuyên. Với những trẻ bị tật khúc xạ và các bệnh khác mà không đeo kính, điều trị không kịp thời thì hình ảnh tại võng mạc sẽ không rõ nét, lâu ngày dẫn tới nhược thị, thậm chí mù lòa.
Ngoài ra, nhược thị có thể xảy ra do các bệnh lý ở mắt như sụp mi bẩm sinh, đục thủy tinh thể bẩm sinh, sẹo giác mạc. Trong trường hợp này, võng mạc không nhận được kích thích vì có sự cản trở đường đi của ánh sáng tới võng mạc, gây ra nhược thị.
Những cách phòng tránh bệnh nhược thị hiệu quả cho trẻ
Ngay từ khi trẻ còn nhỏ, để tránh các bệnh liên quan đến tật khúc xạ cha mẹ cần hướng dẫn trẻ ngồi học thẳng lưng, mắt cách mặt chữ 30cm; học trong phòng đủ ánh sáng, bàn ghế đúng tiêu chuẩn theo từng cấp học, đèn để phía đối diện với tay cầm bút.
Không nên cho trẻ đọc sách, xem ti vi, chơi điện tử quá hai giờ liên tục. Bởi ánh sáng đèn LED từ các thiết bị này là tác nhân gây ra và làm các căn bệnh về mắt có chiều hướng trầm trọng hơn. Ngoài ra, không nên cho trẻ đọc sách trên tàu xe, khi nằm ngửa hoặc ở những nơi thiếu ánh sáng.
Cả người lớn và trẻ nhỏ đều cần có chế độ ăn uống điều độ, nhiều chất xơ và vitamin để góp phần đảm bảo thị lực. Trẻ nhỏ được điều trị càng sớm thì thị lực phục hồi càng nhanh và có nhiều khả năng thị lực trở về bình thường.
Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám mắt thường xuyên 2 lần/năm để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh ở mắt và điều trị kịp thời.
Các yếu tố quyết định thành công là sự hiểu biết và phối hợp của các bậc phụ huynh, tuổi của trẻ, mức độ nhược thị cũng như các bệnh mắt kèm theo.
Những bài tập dành cho mắt bị nhược thị
Che mắt: Dùng lòng bàn tay che một bên mắt nhìn rõ hơn và cố gắng tập trung nhìn mọi thứ xung quanh và diễn tả chúng. Thực hiện bài tập này mỗi ngày duy trì trong vòng 6 tháng đến 1 năm. Thị lực bên mắt bị nhược thị sẽ được cải thiện đáng kể.
Tập trung: Dùng lòng bàn tay che một bên mắt nhìn rõ hơn, sử dụng ngón tay trỏ của bàn tay còn lại đưa ra trước mắt rồi từ từ di chuyển ngón tay ra xa. Tập trung vào sự di chuyển từ gần đến xa của ngón tay trong một thời gian. Sau đó, nghỉ ngơi 5 phút và làm lại lần nữa. Lặp lại bài tập 3 lần một ngày để cải thiện tình trạng mắt nhược thị.
Liệu pháp thị lực: Là một trong những liệu pháp vật lý tăng hiệu quả của mắt cũng như não bộ. Đây là một phương pháp điều trị mang lại hiệu quả cao cho bệnh nhân không sẵn sàng thực hiện phẫu thuật. Những vấn đề thị giác như nhược thị, lác mắt, cận thị và các vấn đề về cơ mắt yếu đều có thể điều trị.