Loạn thị là một tật khúc xạ rất phổ biến, ảnh hưởng đến cách mắt hội tụ ánh sáng. Thay vì hội tụ thành một điểm duy nhất trên võng mạc, ánh sáng lại bị phân tán thành nhiều điểm, gây ra tình trạng nhìn mờ hoặc méo mó ở mọi khoảng cách. Nhiều người băn khoăn liệu loạn thị có thể “chữa khỏi” hoàn toàn hay không và đâu là những phương pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay. Bài viết này sẽ giải đáp những thắc mắc đó.
Loạn Thị Là Gì và Nguyên Nhân Gây Ra?
Để hiểu về điều trị, trước tiên cần nắm rõ bản chất của loạn thị. Tật khúc xạ này xảy ra chủ yếu do giác mạc (lớp trong suốt phía trước mắt) có hình dạng không đều, giống như quả bóng bầu dục thay vì hình cầu tròn hoàn hảo. Trong một số trường hợp ít gặp hơn, thủy tinh thể bên trong mắt cũng có thể bị cong bất thường và gây ra loạn thị.
Sự bất thường về độ cong này khiến các tia sáng đi vào mắt không thể hội tụ đúng vào một điểm trên võng mạc. Kết quả là hình ảnh thu được bị mờ nhòe, biến dạng, nhìn đôi hoặc có bóng mờ, đặc biệt là khi nhìn các đường thẳng hoặc chi tiết nhỏ. Các triệu chứng khác có thể bao gồm mỏi mắt, nhức đầu (đặc biệt sau khi tập trung thị giác), nheo mắt thường xuyên để nhìn rõ hơn.
Loạn thị có thể xuất hiện đơn độc hoặc kết hợp với các tật khúc xạ khác như cận thị (nhìn xa mờ) hoặc viễn thị (nhìn gần mờ). Mức độ loạn thị có thể khác nhau ở mỗi người, từ nhẹ đến nặng.
Xem thêm: Cảnh Báo Nguy Hiểm Từ Bút Laser: Trường Hợp Tổn Thương Hoàng Điểm Nghiêm Trọng
Vậy, Loạn Thị Có “Chữa Khỏi” Được Không?
Đây là câu hỏi quan trọng và cần được hiểu đúng. Nếu “chữa khỏi” mang ý nghĩa làm cho giác mạc hoặc thủy tinh thể tự trở về hình dạng hoàn hảo mà không cần can thiệp, thì câu trả lời thường là không. Bản thân hình dạng không đều của giác mạc hay thủy tinh thể gây ra loạn thị thường là do cấu trúc bẩm sinh hoặc thay đổi theo thời gian và không thể tự “lành” lại.
Tuy nhiên, nếu “chữa khỏi” được hiểu là khắc phục tật khúc xạ để đạt được thị lực rõ ràng, ổn định và giảm sự phụ thuộc vào kính, thì câu trả lời là CÓ. Hiện nay có nhiều phương pháp hiệu quả để điều chỉnh và kiểm soát loạn thị, giúp người bệnh có được thị lực tốt nhất có thể.
Nói cách khác, loạn thị không phải là một “bệnh” có thể chữa dứt điểm như nhiễm trùng, mà là một tình trạng khúc xạ có thể được điều chỉnh hoặc khắc phục hiệu quả bằng các phương pháp khác nhau.
Các Phương Pháp Điều Trị Loạn Thị Phổ Biến
Việc lựa chọn phương pháp điều trị loạn thị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ loạn thị, tuổi tác, lối sống, tình trạng sức khỏe mắt nói chung, nhu cầu thị giác và điều kiện kinh tế của mỗi người. Dưới đây là các phương pháp chính:
Kính Gọng (Eyeglasses)
Cơ chế: Đây là phương pháp phổ biến, an toàn và đơn giản nhất. Kính gọng sử dụng tròng kính hình trụ (cylindrical lens) được thiết kế đặc biệt để bù trừ cho độ cong không đều của giác mạc hoặc thủy tinh thể, giúp ánh sáng hội tụ chính xác trên võng mạc.
Ưu điểm: Dễ sử dụng, an toàn, không xâm lấn, chi phí ban đầu hợp lý, phù hợp với hầu hết mọi lứa tuổi.
Nhược điểm: Có thể gây bất tiện trong sinh hoạt, thể thao; giới hạn tầm nhìn ngoại vi; vấn đề thẩm mỹ đối với một số người; dễ bị hấp hơi, bám bẩn.
Kính Áp Tròng (Contact Lenses)
Cơ chế: Kính áp tròng nằm trực tiếp trên bề mặt giác mạc, giúp tạo ra một bề mặt khúc xạ đều hơn. Đối với loạn thị, loại kính áp tròng đặc biệt gọi là “toric lens” (kính áp tròng toric) được sử dụng. Chúng có các độ khúc xạ khác nhau ở các kinh tuyến khác nhau của kính để điều chỉnh độ cong không đều của mắt. Kính áp tròng toric có cả dạng mềm và dạng cứng thấm khí (RGP).
Ưu điểm: Cung cấp tầm nhìn rộng và tự nhiên hơn kính gọng, không gây vướng víu, thẩm mỹ cao, phù hợp cho người chơi thể thao hoặc lối sống năng động.
Nhược điểm: Yêu cầu vệ sinh cẩn thận để tránh nhiễm trùng; có thể gây khô mắt, khó chịu; chi phí duy trì cao hơn kính gọng; không phải ai cũng phù hợp (ví dụ: người có mắt quá khô, môi trường làm việc bụi bặm).
Phẫu Thuật Khúc Xạ (Refractive Surgery)
Cơ chế: Đây là nhóm phương pháp can thiệp trực tiếp vào mắt nhằm thay đổi vĩnh viễn hình dạng giác mạc, từ đó điều chỉnh khả năng hội tụ ánh sáng của mắt và giảm hoặc loại bỏ sự phụ thuộc vào kính gọng hay kính áp tròng. Các tia laser excimer hoặc femtosecond được sử dụng để loại bỏ một phần mô giác mạc một cách chính xác.
Các phương pháp phổ biến
LASIK (Laser-Assisted In Situ Keratomileusis)
Tạo một vạt mỏng trên bề mặt giác mạc bằng dao tự động hoặc bằng Laser Femtosecond, lật vạt lên, dùng laser excimer định hình lại lớp mô bên dưới, sau đó đậy vạt lại. Ưu điểm là phục hồi thị lực nhanh, ít đau sau mổ.
PRK (Photorefractive Keratectomy) / LASEK (Laser-Assisted Subepithelial Keratomileusis)
Không tạo vạt giác mạc. Thay vào đó, lớp biểu mô ngoài cùng được loại bỏ (PRK) hoặc đẩy sang bên (LASEK), sau đó laser excimer tác động trực tiếp lên bề mặt giác mạc. Phù hợp cho người có giác mạc mỏng hoặc khô mắt. Thời gian phục hồi lâu hơn và có thể khó chịu hơn LASIK trong vài ngày đầu.
SMILE (Small Incision Lenticule Extraction)
Sử dụng tia laser femtosecond để tạo một lõi mô mỏng (lenticule) bên trong giác mạc và một đường mổ nhỏ. Sau đó, bác sĩ rút lõi mô này ra qua đường mổ nhỏ, làm thay đổi hình dạng giác mạc. Đây là kỹ thuật ít xâm lấn hơn LASIK, không tạo vạt.
Ưu điểm: Có thể mang lại thị lực tốt mà không cần kính, hiệu quả lâu dài.
Nhược điểm: Là phẫu thuật nên có rủi ro (dù thấp) như nhiễm trùng, khô mắt, nhìn lóa ban đêm, điều chỉnh quá mức hoặc dưới mức; chi phí cao; không phải ai cũng đủ điều kiện phẫu thuật (cần đáp ứng các tiêu chí về tuổi, độ khúc xạ ổn định, độ dày giác mạc, sức khỏe mắt…). Cần thăm khám và tư vấn kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên khoa.
Ortho-K (Orthokeratology)
Cơ chế: Sử dụng kính áp tròng cứng thấm khí (RGP) được thiết kế đặc biệt để đeo vào ban đêm khi ngủ. Kính này sẽ nhẹ nhàng định hình lại tạm thời bề mặt giác mạc. Khi tháo kính ra vào buổi sáng, người bệnh có thể nhìn rõ mà không cần đeo kính gọng hay kính áp tròng trong suốt cả ngày.
Ưu điểm: Thị lực rõ ràng vào ban ngày mà không cần đeo kính, có thể làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em (dù hiệu quả với loạn thị đơn thuần cần thêm nghiên cứu).
Nhược điểm: Hiệu quả chỉ là tạm thời (cần đeo kính mỗi đêm); yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt về vệ sinh và lịch tái khám; chi phí ban đầu và duy trì khá cao; có nguy cơ biến chứng như nhiễm trùng nếu không vệ sinh đúng cách.
Lựa Chọn Phương Pháp Phù Hợp
Không có một phương pháp điều trị loạn thị nào là tốt nhất cho tất cả mọi người. Việc lựa chọn phụ thuộc vào sự cân nhắc giữa lợi ích, rủi ro, chi phí và sự phù hợp với cá nhân. Điều quan trọng nhất là:
Thăm khám mắt định kỳ: Để phát hiện sớm loạn thị và các vấn đề mắt khác.
Tư vấn với bác sĩ nhãn khoa: Bác sĩ sẽ khám mắt toàn diện, đo độ loạn thị chính xác, đánh giá tình trạng giác mạc và sức khỏe mắt, từ đó tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất với tình trạng và nhu cầu của bạn.
Kết Luận
Loạn thị là một tật khúc xạ phổ biến và không thể tự “chữa khỏi” theo nghĩa đen. Tuy nhiên, nhờ sự tiến bộ của y học nhãn khoa, loạn thị hoàn toàn có thể được điều chỉnh và khắc phục hiệu quả bằng nhiều phương pháp khác nhau, từ kính gọng, kính áp tròng đến các loại phẫu thuật khúc xạ tiên tiến hay Ortho-K. Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng.
Bằng việc thăm khám định kỳ và nhận tư vấn chuyên sâu từ bác sĩ nhãn khoa, người bị loạn thị hoàn toàn có thể tìm được giải pháp tối ưu để đạt được thị lực rõ ràng, cải thiện chất lượng cuộc sống.
