Giả mạc kết mạc là một tình trạng viêm nhiễm ở mắt, đặc biệt liên quan đến kết mạc – lớp màng mỏng trong suốt bao phủ bề mặt lòng trắng của nhãn cầu và mặt trong của mí mắt. Đây là một bệnh lý phổ biến, thường gặp ở cả trẻ em và người lớn, đặc biệt trong các đợt bùng phát dịch viêm kết mạc do virus hoặc vi khuẩn. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về giả mạc kết mạc, nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và thời gian phục hồi sau khi bóc giả mạc kết mạc.
Giả mạc kết mạc là gì?
Giả mạc kết mạc (pseudomembrane) là một lớp màng mỏng, màu trắng hoặc vàng, hình thành trên bề mặt kết mạc do quá trình viêm nhiễm nghiêm trọng. Lớp màng này được tạo thành từ các chất tiết viêm, tế bào chết, fibrin (một loại protein tham gia quá trình đông máu) và đôi khi cả vi khuẩn hoặc virus. Giả mạc thường xuất hiện trong các trường hợp viêm kết mạc nặng, đặc biệt do các tác nhân như:
Virus: Adenovirus là nguyên nhân phổ biến nhất, thường gây viêm kết mạc dịch (dân gian gọi là “đau mắt đỏ”). Virus herpes hoặc một số virus khác cũng có thể gây ra.
Vi khuẩn: Các loại vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae hoặc Staphylococcus aureus có thể dẫn đến giả mạc nếu viêm nhiễm nặng.
Dị ứng hoặc các nguyên nhân khác: Một số trường hợp dị ứng nặng hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại cũng có thể gây ra tình trạng tương tự.
Giả mạc kết mạc khác với mạc thật (true membrane) ở chỗ nó không dính chặt vào mô kết mạc bên dưới và có thể được bóc tách dễ dàng hơn mà không gây chảy máu nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu không được xử lý đúng cách, giả mạc có thể gây khó chịu, làm tổn thương bề mặt mắt và dẫn đến biến chứng.
Triệu chứng của giả mạc kết mạc
Người mắc giả mạc kết mạc thường có các triệu chứng tương tự như viêm kết mạc thông thường, nhưng nặng hơn, bao gồm:
Mắt đỏ, ngứa, cộm hoặc cảm giác có dị vật.
Chảy nước mắt, tiết dịch (có thể là mủ hoặc dịch nhầy).
Mí mắt sưng, khó mở mắt, đặc biệt vào buổi sáng do dịch khô dính.
Xuất hiện lớp màng trắng hoặc vàng ở góc mắt hoặc trên bề mặt kết mạc.
Đau nhẹ đến trung bình, nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng).
Ở trẻ em, tình trạng này có thể kèm theo sốt hoặc các triệu chứng toàn thân nếu nguyên nhân là virus.
Nếu không được điều trị kịp thời, giả mạc có thể gây kích ứng kéo dài, tổn thương giác mạc hoặc nhiễm trùng thứ phát.
Bóc giả mạc kết mạc là gì?
Bóc giả mạc kết mạc là một thủ thuật y khoa được thực hiện bởi bác sĩ nhãn khoa để loại bỏ lớp màng viêm trên bề mặt kết mạc. Thủ thuật này thường được chỉ định khi giả mạc gây khó chịu nghiêm trọng, cản trở tầm nhìn hoặc làm tăng nguy cơ tổn thương mắt. Quy trình bóc giả mạc bao gồm:
Gây tê tại chỗ: Bác sĩ sử dụng thuốc nhỏ mắt gây tê để giảm đau và khó chịu cho bệnh nhân.
Loại bỏ giả mạc: Sử dụng kẹp nhỏ hoặc dụng cụ chuyên dụng, bác sĩ nhẹ nhàng bóc lớp màng ra khỏi bề mặt kết mạc. Vì giả mạc không dính chặt như mạc thật, thủ thuật này thường không gây chảy máu hoặc tổn thương nghiêm trọng.
Vệ sinh mắt: Sau khi bóc, mắt được rửa sạch bằng dung dịch nước muối sinh lý hoặc thuốc nhỏ mắt kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.
Điều trị bổ sung: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh, kháng viêm hoặc thuốc chống virus tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.
Thủ thuật này thường diễn ra nhanh chóng, chỉ mất vài phút và không yêu cầu nằm viện. Tuy nhiên, cần thực hiện trong điều kiện vô trùng và bởi bác sĩ có chuyên môn để tránh biến chứng.
Bóc giả mạc kết mạc bao lâu thì khỏi?
Thời gian phục hồi sau khi bóc giả mạc kết mạc phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng, tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và việc tuân thủ điều trị. Thông thường:
Thời gian phục hồi ban đầu: Sau khi bóc giả mạc, các triệu chứng như cộm mắt, đỏ mắt và chảy nước mắt thường giảm đáng kể trong vòng 2-3 ngày. Việc sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng cách giúp cải thiện nhanh chóng.
Phục hồi hoàn toàn: Nếu nguyên nhân là vi khuẩn, bệnh có thể khỏi trong vòng 7-10 ngày với điều trị kháng sinh. Nếu do virus (như adenovirus), quá trình hồi phục có thể kéo dài hơn, từ 2-3 tuần, vì virus cần thời gian để tự đào thải khỏi cơ thể.
Biến chứng hoặc tái phát: Trong một số trường hợp, nếu không vệ sinh mắt đúng cách hoặc tiếp xúc lại với tác nhân gây bệnh, giả mạc có thể tái phát. Ngoài ra, tổn thương giác mạc hoặc sẹo kết mạc có thể xảy ra nếu viêm nhiễm không được kiểm soát.
Để đảm bảo phục hồi nhanh, bệnh nhân cần:
Tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc uống.
Giữ vệ sinh mắt, tránh dụi mắt bằng tay bẩn.
Hạn chế tiếp xúc với người khác để tránh lây lan, đặc biệt trong trường hợp viêm kết mạc do virus.
Đeo kính bảo vệ để giảm kích ứng từ ánh sáng hoặc bụi.
Phòng ngừa giả mạc kết mạc
Để giảm nguy cơ mắc giả mạc kết mạc, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bị viêm mắt.
Không dùng chung khăn mặt, gối hoặc đồ dùng cá nhân với người khác.
Tránh bơi ở hồ bơi công cộng trong mùa dịch đau mắt đỏ.
Đeo kính bảo hộ khi tiếp xúc với hóa chất hoặc môi trường nhiều bụi bẩn.
Nếu có dấu hiệu viêm mắt, hãy đến bác sĩ nhãn khoa ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Kết luận
Giả mạc kết mạc là một tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Thủ thuật bóc giả mạc kết mạc là một phương pháp an toàn, giúp giảm triệu chứng nhanh chóng và ngăn ngừa biến chứng. Thời gian phục hồi thường dao động từ vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào nguyên nhân và cách chăm sóc. Quan trọng nhất, hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ và tuân thủ điều trị để bảo vệ sức khỏe đôi mắt.